in casu architectuurhistorische waarde: als 13de-eeuwse waterburcht die in 1416 door de landcommandeur I. Van Cortenbach werd gekocht en vanaf het tweede en het derde kwart van de 16de eeuw uitgebouwd werd tot een monumentale waterburcht in Maaslandse renaissancestijI bestaande uit een burcht in de vorm van een vierkant met ronde hoektorens en een voorburcht met voorhof (hoeve). Aanpassingen gebeurden onder commandeur Johan A. van Bylandt in het derde kwart van de 17de eeuw, waardoor het kasteel tot een barokke residentie uitgroeide.
Het kasteel van Gruitrode is een zichtbare getuige van de 16de-eeuwse (alsook 13de-eeuwse) waterburchtarchitectuur in het algemeen en het 16de-eeuwse Alden Biesen in het bijzonder.

Als één van de belangrijke commanderijen van de balije Alden Biesen. De commanderij groeide uit tot een indrukwekkende waterburcht in Maaslandse renaissancestijl. Het belang van deze commanderij blijkt voldoende uit het feit dat hier de munten van Alden Biesen werden geslagen en dat vele commandeurs, na een ambtsperiode te Gruitrode, de functie van landcommandeur bekleedden.

Omwille van het silhouet temidden van een pittoresk landschappelijk kader.

in casu archeologische waarde: een groot aantal elementen zijn nog origineel, tracés bleven behouden. De ‘archeologische toekomst’ van de site dient gevrijwaard.