Teksten van Pastorie Onze-Lieve-Vrouwparochie met omgeving

https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/3768

Pastorie Onze-Lieve-Vrouwparochie met omgeving versie 1 - 21/05/2014 ()

Het beschermde landschap omvat de beboomde en omgrachte site met pastorie van 1783, het poortgebouw van 1661 en het 19de-eeuws koetshuis, gelegen aan een erf met nieuwe aanleg uit de jaren 1990.

Historiek

Het kaartboek van de abdij van Averbode (1650-1680) bevat een mooie figuratieve voorstelling van de pastorie van Zutendaal met haar dubbele gracht door C. Lowis. De pastorie beslaat een ruime kavel, ten westen van de kerk, deels beschermd door een muur, deels door een gracht die door een bomenrij is gedubbeld. Een brug geeft via een poortgebouw toegang tot het neerhof met dienstgebouwen die door een muur met het poortgebouw zijn verbonden. Een ophaalbrug voert over de gracht naar het opperhof. Dat bezit binnen zijn muren belangrijke tuinen en een huis met barokke kenmerken en de allures van een klein kasteel, de witheren van Averbode waardig. Een boomgaard strekt zich tussen beide grachten uit en aan de overzijde ligt een overtuin, in de legende van de kaart aangeduid als ‘den koolhoff’. De tweeledige structuur van dit gegeven bleef door de jaren heen onveranderd.

Na de bouw van de huidige pastorie in 1783 beantwoordde de dispositie op het opperhof aan het in de 18de eeuw geliefde “vivre entre cour et jardin” volgens “bienséance en convenance” naar Jean François Blondel. Dit leest men ook nog af op de Primitieve kadasterkaart van 1812 door landmeter Lefebvre. De nieuwe pastorie kijkt vooraan uit op het oude, als voorkoer opgevatte neerhof en achteraan op een tuin met paviljoen. Naderhand werden de grachten voor een deel gedempt.

Beschrijving

Vandaag ligt het omgracht, langgerekt oost-west georiënteerd pastoriegoed op de Molenbeek. Het beschermde landschap wordt in het noorden begrensd door de Daalstraat, in het oosten door het Vijverplein en in het zuiden door de Schoolstraat. Een bomenrij scheidt de tuin in het westen van de aangrenzende boomgaard. Het is nog steeds een bomenrijke site in het centrum van het dorp, met de pastorie uit 1783, een koetshuis uit de 19de eeuw en het oude poortgebouw uit 1661.

Het erf, de voortuin en de tuin werden heraangelegd naar aanleiding van de restauratie van de gebouwen in de jaren 1990. Toen ook werd de buitenste ringgracht hersteld. De erekoer (het oude neerhof) is nu opgesplitst in een tuintje bij de huisgevel, een oprit in asfalt, een parkeerplaats in rode steenslag, een grasveld met herplaatste zonnewijzer, een rotsfontein en een bloemperk. Aan de straatkant staat er een gesnoeide haag van bruinbladige zuurbes (Berberis vulgaris) en de gracht kreeg een nieuwe beschoeiing.

Achteraan in de tuin, beschaduwd door hoge boomkruinen en in de as van de achterdeur, staat een houten paviljoen onder een tentdak van kunstleien, met in de achterwand een muurschildering met landschap. Het paviljoen is nu als kapel in gebruik, moet uit de 19de of begin 20ste eeuw dateren en is vermoedelijk de plaatsvervanger van het paviljoen op de kadasterkaart.

In de tuin van de pastorie waren in juni 1997 volgende boomsoorten aanwezig: fijne spar (Picea abies), okkernoot (Juglans regia), gewone robinia met geel blad (Robinia pseudoacacia ‘Frisia’), ruwe berk (Betula pendula) en Servische spar (Picea omorika).

Bibliografie

  • DE MAEGD C. (red.) 2006: Historische tuinen en parken van Vlaanderen, Inventaris Limburg, Deel 2: As, Beringen, Diepenbeek, Genk, Ham, Hasselt, Heusden-Zolder, Leopoldsburg, Lummen, Opglabbeek, Tessenderlo, Zonhoven, Zutendaal, M&L Cahier 12, Brussel, 201.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Onze-Lieve-Vrouwparochie met omgeving [online], https://id.erfgoed.net/teksten/158745 (geraadpleegd op ).


Pastorie Onze-Lieve-Vrouwparochie met omgeving ()

De bescherming als landschap betreft de beboomde en omgrachte site met pastorie van 1783, het poortgebouw van 1661 en het 19de-eeuws koetshuis, dat gelegen is aan een erf. Het beschermde landschap wordt in het noorden begrensd door de Daalstraat, in het oosten door het Vijverplein en in het zuiden door de Schoolstraat en Heibergstraat. De pastorie werd in 1982 ook als monument beschermd.


Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Onze-Lieve-Vrouwparochie met omgeving [online], https://id.erfgoed.net/teksten/190542 (geraadpleegd op ).