Beschermd monument

Kanunnikenhuis: hoofdvolume

Beschermd monument van tot heden

ID
3881
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/3881

Besluiten

Kanunnikenhuis X met poorthuis en omgeving
definitieve beschermingsbesluiten: 23-05-2002  ID: 3863

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Het kanunnikenhuis, meer bepaald het hoofdvolume van zeven traveeën en twee bouwlagen, is beschermd als monument.



Waarden

Het voormalig kanunnikenhuis X is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

Dit pand is één van de twaalf kanunnikenhuizen die werden opgericht langs de beide zijden van de Maastrichterstraat, in de onmiddellijke omgeving van de kapittelkerk, buiten het eigenlijke monasterium. In het midden van de 13de eeuw gaven de fratres, die tot dan toe een kloostergemeenschap vormden, het gemeenschapsleven op en gingen als kanunniken apart wonen. De huizen die vanaf de 13de en l4de eeuw werden gebouwd en verbouwd, gingen grotendeels in vlammen op tijdens de Tongerse stadsbrand in de nacht van 27 op 18 augustus 1677. Ze werden geheel of gedeeltelijk herbouwd op het einde van de 17 de eeuwen in de 18de eeuw. Het tiende kanunnikenhuis was het derde van de reeks huizen ten zuiden van de Maastrichterstraat, op percelen die rechtstreeks grensden aan het noorderkerkhof van de collegiale. De oude zuidergrens van het terrein werd oorspronkelijk gemarkeerd door de 12de-eeuwse omwalling van het monasterium. De eerste bewoner en mogelijk ook bouwheer van het primitieve domus decime was kanunnik Julianus. Het huis werd vrijwel ononderbroken bewoond door kanunniken en brandde volledig af tijdens de Tongerse stadsbrand in de nacht van 28 op 29 augustus 1677. De heropbouw werd in 1681 aangevat door kanunnik Thomas de Rye, maar het huis verviel opnieuw in de 18de eeuwen werd bijna gesloopt. Een nieuwbouw werd opgetrokken onder kanunnik Antoine de Groutars na 1770. In de 19de eeuw was de voormalige kloosterwoning eigendom van de familie Defastré, die aanpassingen lieten uitvoeren aan het interieur, het huis ter hoogte van het gelijkvloers in twee verdeelden en het binnenhof met bijgebouwen lieten aanpassen en volbouwen. Een gedeelte van het complex kreeg een commerciële functie, de rest bleef privé. In 1951 werd het geheel verkocht en verder opgedeeld. De historische kern van het goed is echter grotendeels ongehavend gebleven.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: Ruim herenhuis, twee bouwlagen hoog en zeven traveeën breed, opgetrokken in baksteen op een kalkstenen plint onder een wolf dak in kunstleien. Deur- en vensteropeningen zijn getoogd en gevat in een kalkstenen lijst met afgedekte sluitsteen. Voor- en achtergevel hebben een typisch Luikse, midden 18de-eeuwse ordonnantie: strakke lijstgevels met een onbeklemtoonde risaliet, gevormd door een monumentale ingangspartij met smeedijzeren bovenlicht en een dubbel deurvenster met smeedijzeren balustrade. Vermoedelijk waren de bakstenen gedeelten van het parement oorspronkelijk van een afwerkingslaag voorzien. Het pand is slechts gedeeltelijk onderkelderd, wat erop zou kunnen wijzen dat op basis van een oudere bouwtoestand werd gewerkt. De plattegrond en ruimteverdeling zijn typisch 18de-eeuws, gefixeerd op een centrale vestibule met traphal en een gedeeltelijke structurering als appartement. Het interieur van het huis is volledig historisch afgewerkt, met een rijkelijk gedecoreerd oostelijk deel van het gelijkvloers, met een imposante eikenhouten staatsietrap met gesculpteerde trappaal en plafondstucwerk. De rest van de stucwerkdecoratie is (neo )klassiek en grotendeels beperkt tot sfeervol afgewerkte schoorsteen boezems. De bevloering van de vestibule, de schoorstenen, het elegante binnenschrijnwerk, smeed-, hang- en sluitwerk zijn 19de-eeuwse toevoegingen. Uit dezelfde periode dateren wellicht ook de sporen van wandbekleding in textiel.


Aanduiding van

Is de gedeeltelijke bescherming van

Kanunnikenhuis

Maastrichterstraat 13-15 (Tongeren)
Dubbelhuis van zeven traveeën en twee bouwlagen onder wolfsdak, van circa 1770. Gewijzigde benedenverdieping.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.