Beschrijving
De watermolen ‘Nieuwe Molen’ met gebouwen in vakwerk te Schulen, is beschermd als monument.
Waarden
Molengebouwen in vakwerk van de Nieuwe Molen zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
De zogenaamde ‘Nieuwe Molen’ wordt op basis van een gevelsteen traditioneel in 1725 gedateerd. Het is echter waarschijnlijk dat de gevelsteen eerder een renovatie of dergelijke dateert en dat het complex bijgevolg verder teruggaat in de tijd. Op de Ferrariskaart (1771-77) wordt de molen aangeduid als een U-vormig complex met losse componenten. Ook de Atlas van de Buurtwegen (1840-44) en het primitief kadasterplan (circa 1846) geven een U-vormig complex weer, ditmaal bestaande uit aaneengesloten bestanddelen. Het molenmechanisme werd meermaals hersteld (onder andere in 1913 en 1942), maar is vandaag verdwenen.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: De Nieuwe Molen is een watermolen van het onderslagtype die op beide oevers van de Herk opgetrokken werd. Het complex bestaat bijgevolg enerzijds uit een dwarse, over de Herk opgetrokken, noord-westvleugel met het voormalige molenhuis (rechts) en stal (links), en anderzijds uit een haakse noord-oost en zuid-westvleugel die respectievelijk het woonhuis en de stal bevatten. Het voormalige molenhuis (rechts) en de stal (links) in het dwarse volume worden thans door een overdekte brug onder gerestaureerd zadeldak (Vlaamse pannen) met elkaar verbonden. Deze brug is waarschijnlijk een latere toevoeging en vervangt mogelijk een oorspronkelijk dienstbrugje. Het molenmechanisme is verdwenen. Het gedeeltelijk gerestaureerde molencomplex heeft een grotendeels gaaf bewaarde vakwerkstructuur, waarbij de lemen vullingen op sommige plaatsen vervangen werden door bakstenen. De haakse vleugels worden overdekt door wolvedaken (gedeeltelijk gerestaureerd met Vlaamse pannen), terwijl de dwarse vleugel een zadeldak (Vlaamse pannen) draagt. De muuropeningen zijn gedeeltelijk authentiek (zoals bijvoorbeeld de kruiskozijnen in het woonhuis), en gedeeltelijk gerenoveerd (voornamelijk in de noord-west gevel). De binnenindeling en interieur van het woonhuis zijn grotendeels gaaf bewaard met tussenwanden in vakwerk. Een belangrijk element is de centrale authentieke haard, bestaande uit laat-16de-eeuwse wangen met bladkapitelen. Het vroegere molenhuis werd verbonden met het woonhuis en bevat eveneens nog authentieke elementen, zoals een eikenhouten vloer en troggewelven.
sociaal-culturele waarde
De ordonnantie van de componenten getuigt van de vroegere molenactiviteit.