Beschrijving
De kapel van het voormalige Onze-Lieve-Vrouwgasthuis te Vilvoorde met inbegrip van de achterliggende kloostervleugel, is beschermd als monument.
Waarden
De kapel van het voormalige Onze-Lieve-Vrouwgasthuis met inbegrip van de achterliggende kloostervleugel is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door:
historische waarde
Ingeplant in het centrum van de stad, langs een belangrijke historische invalsweg vormt de kapel een enig materieel relict van één van de oudste religieuze instellingen in de stad, in casu het sinds 1236 vermelde Onze-Lieve-Vrouwgasthuis, in oorsprong een stichting van de Duitse Ridderorde van de Landcommanderij van Alden Biezen die er een gasthuis oprichtte waarvan de zorg vanaf het midden van de 13de eeuw werd overgenomen door de gasthuiszusters-Augustinessen die de site systematisch zouden uitbouwen tot de belangrijkste verpleeginrichting van de stad. De tegen de zuidwand aangebouwde en in zijn huidige voorkomen uit de eerste helft van de 19de eeuw daterende vleugel met op het gelijkvloers kapel en sacristie, op de verdieping enkele cellen vormt de laatste getuige van het voormalige klooster van de zusters Augustinessen.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde:
Met haar nokloze dakstructuur wellicht minstens tot de 16de eeuw opklimmend maar in haar huidige vorm goed bewaard voorbeeld van een barokke, momenteel volledig in de straatwand geïncorporeerde (gasthuis) kapel uit eind 17de-begin 18de eeuw, uitgewerkt als een rechthoekig volume onder geknikt zadeldak met zeszijdige dakruiter waarbij de enige vrijstaande, zeven venster- en een deurtravee tellende gevel in zandhoudende kalksteen wordt gearticuleerd door hooggeplaatste rondboogvensters onder geprononceerde druiplijst en door een geëlaboreerde inkompartij in de vorm van een in een rechthoek ingeschreven natuurstenen schouderboogdeur met geringde stijlen, oren en sluitsteen, gevat onder een gebroken, gebogen fronton met een medaillon met Mariamonogram en siervazen, het geheel bekroond met een rondboognis met Onze-Lieve-Vrouwebeeld. De opdeling van de binnenruimte in een aparte zone voor het publiek en voor de zieken onderstreept de oorspronkelijke functie als gasthuiskapel.
artistieke waarde
De deels met een spitstongewelf en deels vlak afgedekte binnenruimte vormt een opmerkelijke illustratie van een barokke, wellicht vroeg 18de-eeuwse stucdecoratie waarbij de velden zijn opgehoogd met een symmetrisch decor van geprofileerd, geometrisch lijstwerk met centrale, geschilderde vierpassen met voorstelling van de vier evangelisten en engelenfiguren. Een waardevol, 1692 te dateren barok portiekaltaar van gemarmerd hout met centraal een geschilderd altaarstuk naar Van Dijck, geflankeerd door de houten beelden van de patroonheiligen versterkt de intrinsieke en authenticiteitswaarde van deze voormalige gasthuiskapel. Markant element op zolder is tevens de octogonale houten lantaarn met 1718 gedateerd, gestuct koepelgewelf.