in casu bosbouwkundig: zowel qua soortensamenstelling als leeftijdsopbouw van de boométage behoort het Bertems Gemeentebos tot de rijkste en meest gevarieerde van de regio. Bovendien spelen lindesoorten een belangrijke rol, hetgeen in de andere bossen van de regio zelden of nooit het geval is.
in casu dendrologisch: zomereiken, beuken en vooral zoete kerselaars met stamomtrekken van drie tot vier meter komen in grote getale en over het ganse bos verspreid voor. Deze kerselaars horen tot de dikste en vermoedelijk oudste exemplaren van België.
in casu botanisch: binnen het afgebakende gebied werden tot nog toe 254 plantensoorten genoteerd. Rekening houdend met het feit dat er geen bronzones of moerassen voorkomen, is dit een vrij hoog aantal. Echte zeldzaamheden werden niet waargenomen, maar toch zijn er een aantal minder courante soorten als éénbes en dubbelloof aanwezig.

door zijn hoogteligging biedt het Bertembos schitterende vergezichten op de valleien van Voer en Dijle met op de verre achtergrond de kruinen van Heverleebos en Meerdaalwoud, en noordwaarts, aan de bosrand bij Schoonzicht, op de dorpskern van Winksele en het bosrijke overgangsgebied tussen Midden- en Laag-België. De talrijke colluviale dalletjes en holle wegen die vanuit het Bertembosmassief afdalen naar de omringende valleien zorgen voor wisselende, vaak onverwachte maar meestal boeiende perspectieven. Een bijzondere charme biedt een afdaling naar de Schapenheide langs de westrand van het bos via de soms holle en met oude boomstronken afgezoomde Nieuwstraat. De gevarieerde samenstelling van de bestanden zowel in leeftijdsopbouw als soorten, de beperkte aanwezigheid van monoculturen en de talrijke monumentale eiken, beuken en kerselaars maken dat Bertembos aantrekkelijker is dan de meeste andere bossen in de regio.

het Bertems Gemeentebos en de omgevende velden weerspiegelen op nog duidelijk leesbare wijze de middeleeuwse situatie. De primitieve veldindeling uit de tijd van het mansus- en domeinstelsel, met name de Karolingische en hoogmiddeleeuwse periode, is nog duidelijk herkenbaar in het Bertembosveld, niet alleen op de kadasterkaart maar ook in de concrete veldindeling. Aan de oostrand van het bos bevindt zich bovendien één van de weinige, nog in situ bewaarde, arduinen grenspalen van de afbakening van de Vrijheid of 'Kuip' van Leuven, uitgevoerd in 1780. Aan de oostelijke bosranden zijn nog duidelijke sporen van een primitieve veekering in de vorm van een boswal merkbaar.