Beschermd cultuurhistorisch landschap

Bertembos en omgeving

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
463
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/463

Besluiten

Bertembos en omgeving
definitieve beschermingsbesluiten: 29-05-1995  ID: 2881

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als landschap betreft het Bertembos en omgeving.
Dit loofbos ligt op een diestiaanheuvelrug en heeft een grote soortenrijkdom waarbij de middeleeuwse veldindeling nog weerspiegeld wordt.

In het zuiden van dit beschermd landschap ligt een van de bunkers die deel uitmaken van de KW-linie.



Waarden

Bertembos en omgeving zijn beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door de:

wetenschappelijke waarde

in casu bosbouwkundig: zowel qua soortensamenstelling als leeftijdsopbouw van de boométage behoort het Bertems Gemeentebos tot de rijkste en meest gevarieerde van de regio. Bovendien spelen lindesoorten een belangrijke rol, hetgeen in de andere bossen van de regio zelden of nooit het geval is.
in casu dendrologisch: zomereiken, beuken en vooral zoete kerselaars met stamomtrekken van drie tot vier meter komen in grote getale en over het ganse bos verspreid voor. Deze kerselaars horen tot de dikste en vermoedelijk oudste exemplaren van België.
in casu botanisch: binnen het afgebakende gebied werden tot nog toe 254 plantensoorten genoteerd. Rekening houdend met het feit dat er geen bronzones of moerassen voorkomen, is dit een vrij hoog aantal. Echte zeldzaamheden werden niet waargenomen, maar toch zijn er een aantal minder courante soorten als éénbes en dubbelloof aanwezig.

esthetische waarde

door zijn hoogteligging biedt het Bertembos schitterende vergezichten op de valleien van Voer en Dijle met op de verre achtergrond de kruinen van Heverleebos en Meerdaalwoud, en noordwaarts, aan de bosrand bij Schoonzicht, op de dorpskern van Winksele en het bosrijke overgangsgebied tussen Midden- en Laag-België. De talrijke colluviale dalletjes en holle wegen die vanuit het Bertembosmassief afdalen naar de omringende valleien zorgen voor wisselende, vaak onverwachte maar meestal boeiende perspectieven. Een bijzondere charme biedt een afdaling naar de Schapenheide langs de westrand van het bos via de soms holle en met oude boomstronken afgezoomde Nieuwstraat. De gevarieerde samenstelling van de bestanden zowel in leeftijdsopbouw als soorten, de beperkte aanwezigheid van monoculturen en de talrijke monumentale eiken, beuken en kerselaars maken dat Bertembos aantrekkelijker is dan de meeste andere bossen in de regio.

historische waarde

het Bertems Gemeentebos en de omgevende velden weerspiegelen op nog duidelijk leesbare wijze de middeleeuwse situatie. De primitieve veldindeling uit de tijd van het mansus- en domeinstelsel, met name de Karolingische en hoogmiddeleeuwse periode, is nog duidelijk herkenbaar in het Bertembosveld, niet alleen op de kadasterkaart maar ook in de concrete veldindeling. Aan de oostrand van het bos bevindt zich bovendien één van de weinige, nog in situ bewaarde, arduinen grenspalen van de afbakening van de Vrijheid of 'Kuip' van Leuven, uitgevoerd in 1780. Aan de oostelijke bosranden zijn nog duidelijke sporen van een primitieve veekering in de vorm van een boswal merkbaar.


Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Kasseiweg Nieuwstraat

Nieuwstraat (Bertem)
De Nieuwstraat is een laat gekasseide weg op een historisch tracé tussen Bertem en de Augustijnerhoeve in Bertembos.


Kasseiweg Weygenstraat

Weygenstraat (Bertem)
De Weygenstraat is een historisch wegtracé waarvan historische kaarten het bestaan minstens tot het midden van de 17de eeuw terugvoeren. Het dankt zijn bestaan wellicht aan de lokale bewoners die zich een weg naar Bertembos en Koeheide baanden.


Twee grenspalen van de kuip van Leuven

Bertem (Bertem), Winksele (Herent)
Twee palen markeren de grens met het middeleeuwse rechtsgebied van de Leuvense schepenbank, ook wel 'kuip van Leuven' genoemd. In oorsprong gaat dit gebied terug op het middeleeuwse domein van de graven van Leuven. Deze twee afpalingen dateren van 1661-1667 en van 1783-1789.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Bertembos en Grevensbos

Bertem (Bertem), Veltem-Beisem, Winksele (Herent), Meerbeek (Kortenberg), Heverlee (Leuven)
De na de middeleeuwen gescheiden boscomplexen Bertembos en Eikenbos-Grevensbos zijn omringd door de typische Brabantse kouters. Oude verbindingswegen doorkruis(t)en het gebied met Zeventommen als knooppunt. Door zijn hoge ligging op Diestiaanheuvelruggen biedt Bertembos fraaie vergezichten langs colluviale dalletjes, droge depressies en holle wegen naar de omringende valleien van de Voer en de Molenbeek. Droge leemgronden hebben onder bos een dikke A-horizont. Langs hellingen en depressieranden dagzoomt tertiair substraat. De bosperimeter is sinds 1850 nagenoeg ongewijzigd. Sporen van een boswal en grensstenen bleven bewaard. Qua soorten en leeftijd van de boometage behoort Bertembos tot de rijkste en meest gevarieerde van de regio. De kerselaars behoren tot de oudste van België.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.