Beschrijving
De gevels en daken van de neogotische Sint-Thomasvleugel (1893-1894, naar ontwerp van architect Frans Baeckelmans) en van de Sint-Michielsvleugel (1897-1898) zijn, samen met de gekanteelde omheiningsmuur langs de Zandpoortvest die beide vleugels verbindt, beschermd als monument.
Waarden
Gevels en bedaking van de Sint-Thomas- en de Sint-Michielsvleugel, afsluitmuur is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
Om te voorzien in goed gevormde leerlingen die de priesteropleiding aan het Mechelse Groot Seminarie konden aanvatten besliste aartsbisschop de Méan in 1830 tot de oprichting van het zogenaamde Klein Seminarie in Mechelen. De leerlingen vonden onderdak in zijn persoonlijke residentie, ondergebracht in de voormalige adellijke hoven van Hoogstraten en Coloma, gelegen tussen de Bleekstraat en de Zandpoortvest.
Het snel toenemende leerlingenaantal maakte verschillende uitbreidingen van het schoolcomplex noodzakelijk, waarbij de gotische toren van het voormalige Hof van Hoogstraten en het 18de-eeuwse Hof van Coloma, respectievelijk in 1939 en 1977 beschermd als monument, werden geïntegreerd. Gaandeweg ontstond een gesloten schoolcomplex, dat met name langs de zijde van de Zandpoortvest een sterk visueel en beeldbepalend geheel vormt.
In de periode tussen 1835 en 1899 realiseerde men op het schoolterrein verschillende imposante vleugels, waarvan heden nog de Sint-Aloysius-, de Sint-Thomas- en de Sint-Michielsvleugel resteren. De realisatie van deze gebouwen is onlosmakelijk verbonden met de felle ideologisch getinte (school)strijd die op dat ogenblik in volle hevigheid woedde. Als dusdanig vormden de fraaie, imposante vleugels op de strategische locatie aan de rand van de stad instrumenten in de verspreiding van de katholieke opvattingen. Als aartsbisschoppelijke onderwijsinstelling gericht op de vorming van toekomstige priesters getuigen de omvang en het representatieve karakter van deze gebouwen van de intense godsdienstige vitaliteit van het katholieke apostolaat van dat ogenblik, dat op onderwijs en sociaal werk gericht was.
De Sint-Aloysiusvleugel (1835-1847) vormt het oudste specifiek als onderwijsgebouw opgerichte onderdeel van het Klein Seminarie. Omwille van deze historische waarde, maar met name ook omwille van de artistieke waarde van de kapel met classiciserende interieurafwerking werd deze vleugel in 2002 erkend als monument.
Circa 50 jaar na de bouw van de Sint-Aloysiusvleugel werd in twee kort opeenvolgende realisaties voorzien in een omvangrijke uitbreiding aan de Zandpoortvest door de bouw van de Sint-Thomasvleugel en de Sint-Michielsvleugel. Voor het ontwerp van zowel de Sint-Thomasvleugel als de Sint-Michielsvleugel werd geopteerd voor de neogotische architectuurtaal, met zijn referenties naar de vele kerkelijke gebouwen in gotische stijl die onze gewesten rijk zijn. Het korte tijdsbestek waarin beide gebouwen tot stand kwamen, hun ligging aan respectievelijk de noordelijke en zuidelijke begrenzing van de oostelijke speelplaats en hun vergelijkbare architectuurtaal doen een meer algemene opzet vermoeden.
De in 1893-1894 gerealiseerde Sint-Thomasvleugel behoort tot één van de weinige Mechelse realisaties van de gerenommeerde architect Frans Baeckelmans (Antwerpen, 17 april 1827-25 januari l896). Frans en diens broer Lodewijk Baeckelmans zijn typische vertegenwoordigers van het academische eclecticisme van de tweede helft van de 19de eeuw. Hoewel hij als architect een autodidact was bouwde Frans Baeckelmans een bloeiende carrière uit, wat onder andere resulteerde in de Prijs van Rome (1858) en een onderwijspositie aan de Antwerpse academie. Tot het overlijden van Lodewijk in 1871 werkten de broers Baeckelmans samen, en bouwden in Antwerpen verscheidene neogotische kerken en het Gerechtshof. Tijdens zijn loopbaan ontwierp hij verder ook verschillende scholen, woningen en kastelen en kloosters, en leidde van 1890 tot 1896 de restauratiewerken van de Antwerpse kathedraal.
In 1897 volgde de realisatie van de Sint-Michielsvleugel. Het ontwerp van dit gebouw sluit aan bij de architectuur van de kort tevoren opgerichte Sint-Thomasvleugel, en kan mogelijk toegewezen worden aan architect Hendrik Meyns. Deze ontwerper realiseerde in Mechelen een groot aantal voornamelijk openbare gebouwen, daarin geholpen door de kennis opgedaan tijdens zijn vele restauratie-activiteiten.
Vergelijking van de huidige toestand met iconografisch materiaal maakt duidelijk dat dit gedeelte van het school complex goeddeels zijn 19de-eeuwse uitzicht en karakter behield. Aanpassingen aan de steeds evoluerende opvattingen op het gebied van onderwijsmethodiek, comfort en veiligheid maken dat de oorspronkelijke interieuraankleding van deze gebouwen grotendeels verloren ging.
De in 1921-l922 opgetrokken gekanteelde afsluitmuur verbindt visueel de drie loodrecht op de Zandpoortvest ingeplante schoolvleugels van de oostelijke speelplaats. De muur benadrukt het homogene en gesloten karakter van het schoolgedeelte langs de Zandpoortvest. De gebouwen rond de oostelijke speelplaats, die langs de Zandpoortvest afgesloten wordt door de stilistisch aansluitende en beeldbepalende afsluitmuur, vertonen een opmerkelijke architecturale eenheid.