Beschrijving
De drie open schuren zijn ten westen van de grote hoeve gelegen, tussen twee aarden wegen, begrensd door de noord-zuidgerichte Kweekstraat en Dammekensstraat.
Historiek
Het landbouwbedrijf in de kolonie kende een sterke expansie tussen circa 1893 en 1925 met de nodige uitbreidingen tot gevolg (voornamelijk in westelijke richting). De open schuren werden gebouwd in het tweede decennium van de twintigste eeuw en waren daardoor één van de laatste uitbreidingen van de landbouwsite.
Beschrijving
De open schuren worden gebruikt voor de bewaring van hooi en stro. Het betreft drie langgestrekte open constructies van veertien (schuur met oost-westoriëntatie) of acht (schuren met noord-zuidoriëntatie) traveeën onder zadeldak (Vlaamse pannen). De bakstenen pijlers die verbonden zijn met verankerde houten trekbalken schragen mede de houten gebinten. Tussen de pijlers zitten opgeklampte poorten met beslag. De middelste schuur heeft een verticale beschieting in de geveltoppen. Het samengesteld gebinte heeft ijzeren bouten. De vloeren zijn van baksteen.
Bibliografie
- Beschermingsdossier DA002436, Merksplas: Uitbreiding Monumenten Kolonie Merksplas (S.N., 2007, digitaal dossier).
Waarden
De drie open schuren zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: De aanhorigheden van de voormalige "grote hoeve” en het magazijncomplex maken zowel door hun functie, ligging, historische en bouwhistorische componenten intrinsiek deel uit van de ontwikkelingsgeschiedenis en eigenheid van de kolonie te Merksplas. De aanhorigheden van de grote hoeve maken integrerend deel uit van het landbouwbedrijf dat in de loop van de tweede ontginningsfase (vanaf 1870) een expansie kende. Het magazijncomplex is het gaafst bewaarde materiële relict van de circa 1900 - destijds even belangrijke - opkomende nijverheidsactiviteit in de kolonie. Zij vervolledigen het reeds beschermde gebouwenpatrimonium dat representatief dient te zijn voor alle facetten van een dergelijke instelling.
De inplanting, schaal en uitwerking van deze gebouwen getuigen van een doordachte planmatige aanleg, een solide vernuftige infrastructuur en refereren aan de grootsheid van zowel de voormalige landbouwuitbating als nijverheidszone van de kolonie. De bijgebouwen van de grote hoeve zijn opgetrokken in een eenvoudige, doch functionele en verzorgde architectuur in streekeigen materialen. De open schuren vormen een 'ensemble' van imposante constructies met sterk beeldbepalend karakter in het landschap. De bouwstijl van het magazijncomplex, naar ontwerp van Victor Besme, is representatief voor de eclectisch-decoratieve baksteenarchitectuur van circa 1900: het gebruik van natuursteen en verschillende baksteensoorten in de gevel duidde op een meer esthetiserende tendens in de architectuur van ook nutsgebouwen en opslagplaatsen. De symmetrische opbouw en gevelgeleding, alsook de geveluitwerking met een opmerkelijke materiaalpolychromie (baksteen-gesinterde steen-arduin) verlenen dit complex een architecturale meerwaarde. De planindeling en draagconstructies bleven grotendeels bewaard.
sociaal-culturele waarde
De Rijksweldadigheidskolonie te Merksplas is een concreet voorbeeld van een uitvoering van een sociale wetgeving ter bestrijding van het pauperisme die haar oorsprong vond in de periode van het Franse bewind en het Verenigd Koninkrijk en verder evolueerde onder het Belgisch Koninkrijk. Deze gestadig evoluerende socio-politieke wetgeving heeft in combinatie met de uitvoering van een ontginningspolitiek zijn repercussies gehad naar een specifieke inrichting van de site en naar de oprichting van een specifiek gebouwencomplex.