De bescherming als monument betreft de watermolen, inclusief het molengebouw, de molenaarswoning, de maalinstallatie met toebehoren en hulptoestellen, het waterrad en de sluis.

Watermolen aan de Ruisbroekstraat, op de Molendaalbeek, uit de 18de eeuw.

Historiek

De watermolen werd gebouwd ingevolgde de verkoop van Theodoricus, heer van Bierbeek, aan de abdij van Sint-Nicasius te Reims, reeds in het bezit van de Sint-Hilariuskerk van Bierbeek. De verkoop werd bekrachtigd door Hertog Hendrik II van Brabant waarbij hij eveneens zijn rechten op de Sint-Hilarius kerk afstond en verleende de abdij de rechten om een of meerdere molens te bouwen op het grondgebied van het dorp. Hiervoor mochten alle werken uitgevoerd worden, nodig voor het oprichten van de molens, zoals het graven van vijvers en het afleiden van de waters. De molens zouden als banmolens verplicht zijn voor alle dorpsbewoners waarbij een accijns zou geheven worden op het malen ten voordele van de landheer. In 1561 werd de priorij die de abdij had gesticht bij de Sint-Hilariuskerk opgeheven en de kerk met haar goederen en de molen werd overgedragen aan de Faculteit Godgeleerdheid van de Universiteit van Leuven. Rond 1740 brandde de molen af en is de Faculteit Godgeleerdheid verplicht geweest deze herop te bouwen. Het huidige gebouw dateert waarschijnlijk in deze periode, mogelijks bovenop de grondvesten van het oude gebouw.

Beschrijving

De watermolen uit het midden van de 18de eeuw in een traditionele bak- en zandsteenstijl bestaat uit de molenaarswoning en een molengebouw. Er zijn zandstenen deur- en vensteromlijstingen en halve kruiskozijnen. Het woonhuis is voorzien van een eenvoudige rondboogdeur met druiplijst en van een korfboogdeur met een ietwat uitstekende sluitsteen en waterlijst (aan de hoofdingang). In het molengebouw is er een brede rondboogdeur met rechthoekig bovenlicht, en is ook de maalinstallatie bewaard.