De pastorie van de Onze-Lieve-Vrouwparochie te Essene (Affligem) is beschermd als monument. De bescherming omvat de pastorie en twee kleine bijgebouwen.

Gesitueerd tegenover de kerk, achter hoge muren, ten tijde van abt Fulgentius Biebuyck opgetrokken door de abdij van Affligem. Dubbelhuis met twee verdiepingen van zeven traveeën en een zadeldak (leien) met houten dakkapellen, "gebouwd in 1758 / hersteld in 1862".

Historiek

De pastorie was bij haar oprichting een lemen huis bedekt met stro. In 1105 werden zowel de kerk van Hekelgem als Essene door Otto II, bisschop van Kamerijk, aan de abdij van Affligem als patronaatskerk geschonken en tot 1274 vormden ze één parochie met één pastoor. Gedurende die periode resideerde hij in de pastorie van Essene.
In 1568 werd de oude pastorie met stallen in brand gestoken. Meer dan vijftig jaar lag het perceel braak. Honderd jaar later (in 1753) stond er een nieuw “pastorael huys” op het terrein. Hoe deze “curehofstede” opnieuw in verval geraakte is niet bekend.
In 1758 legde proost Fulgentius Biebuyck de eerste steen van het huidige gebouw.
In 1872 krijgt het kerkbestuur de toelating om de hof af te sluiten met een muur langs de kant van de straat naar Asse.
In 1971 krijgt, onder impuls van burgemeester L. Verdoodt en met de goedkeuring van E.H. pastoor Van De Voorde en de kerkfabriek de pastorie een nieuwe bestemming als gemeentehuis. De pastoor nam zijn intrek in het oude gemeentehuis. Met de fusie in 1977 tussen Hekelgem, Essene en Teralfene kwam er een gemeenschappelijk gemeentehuis en verloor dit historisch pand zijn bestemming en raakte in verval.
In 1995 verkocht de gemeente het gebouw aan een privé-eigenaar die samen met architectenbureau Robbrecht en Daem uit Gent de restauratie doorvoerde.

Beschrijving

Dubbelhuis met twee verdiepingen van zeven traveeën en een zadeldak (leien) met houten dakkapellen, "gebouwd in 1758 / hersteld in 1862" volgens het opschrift boven de achterdeur.
Baksteenbouw met gecementeerde plint. Hoge steekboogvensters met op gelijkvloerse verdieping negblokken in Ledische kalkzandsteen en lekdrempels in blauwe hardsteen of arduin.

Voordeur in een uitgewerkte spiegelboogomlijsting van arduin (met steenhouwersmerk) in Louis XV-stijl, met geprofileerd beloop, neuten en imposten, sluitsteen en druiplijst; houten tussendorpel en deurwaaier. In de achtergevel, een eenvoudige steekboogdeur met kwartholle arduinen omlijsting. Het niveau van het omgevende maaiveld werd in de loop der tijden licht verhoogd. Daardoor kwamen zowel de keldervensters als de eerste trede aan de toegang lager te liggen. De oorspronkelijk gevelafwerking bestond uit een fijne, rode kaleilaag aangebracht over de platvol gehandelde voegen en voorzien van zorgvuldig getraceerde schijnvoegen.

Bij de restauratie in 1862 werden de gevels volledig bepleisterd en voorzien van schijnvoegen, deze afwerking is nog terug te vinden op de zijgevels.
Vermoedelijk begin 20ste eeuw werden de voor- en achtergevel ontpleisterd.

De plattegrond van de gelijkvloerse verdieping bewaard nog grotendeels de 18de-eeuwse indeling met een centrale gang en twee ruimtes aan weerszijden daarvan. Bij de verbouwing in 1862 werden vermoedelijk enkele wijzigingen aangebracht, waardoor het salon vooraan rechts nu toegankelijk is via een dubbele vleugeldeur terwijl dat oorspronkelijk via een kleinere meer naar de voorgevel toe gesitueerde deur – in de as van de tegenoverliggende deur onder de trap – gebeurde. De traphal is via een brede gang ook met de achtergevel verbonden en is de meest imposante ruimte van het huis. In 1862 werd hier een eerste marmerimitatieschildering aangebracht en in de voorkamer links werd de oorspronkelijke 18de-eeuwse schouwmantel vervangen door een midden 19de-eeuwse schouw. Het daarop aansluitende vertrek aan de achtergevel vormde vermoedelijk de keuken, daarop wijzen de resten van een brede haard).
Op de verdieping is de 18de-eeuwse compartimentering nog grotendeels bewaard.

Bibliografie

Waarden