Teksten van Lillo-fort: kazematten

https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/5092

Lillo-fort: kazerne tekst d.d. 26/09/2014 ()

De kazerne van het fort van Lillo is gelegen op het forteiland. Het Lillo-fort ligt te midden van de haveninstallaties op de rechter Scheldeoever ten noordwesten van Antwerpen. Het polderdorp Lillo met de gehuchten Oud-Lillo, Kruisweg en Lillo-fort werd door de wet van 22 maart 1958, samen met Berendrecht en Zandvliet bij de stad gevoegd; door de expansie van de Antwerpse haven in de jaren 1960 verdwenen de polderdorpen Oud-Lillo en Lillo-Kruisweg evenals Oorderen, Oosterweel en Wilmarsdonk.

Het fort werd in verschillende onderdelen beschermd: het blokhuis, het kruitmagazijn, de poternes, de officierswoningen, de kazerne en de omwalling werden elk apart beschermd als monument, het geheel van het fort met het veer en de getijdehaven werd beschermd als stadsgezicht.

Historiek

De militaire oorsprong van Lillo gaat terug tot de Tachtigjarige Oorlog toen, ter verdediging van Antwerpen, in 1578-1580 onder meer de tweelingforten Lillo en Liefkenshoek (respectievelijk rechter- en linker-Scheldeoever) werden gebouwd in opdracht van Willem van Oranje. Door de strategische ligging aan de Schelde en de tactiek van kunstmatige overstromingen was Lillo-fort tijdens het Ancien Régime een belangrijke, vaak belegerde, vesting met militaire controle over de scheepvaart. Na de val van Antwerpen (1585) bleven Lillo en Liefkenshoek protestantse enclaves in handen van de Noordelijke Nederlanden. Tijdens de 18de eeuw kwam Lillo, naargelang de krijgskansen, afwisselend in handen van de Fransen (1747-1748, 1792, 1795-1814) en de Oostenrijkers (1785, 1793). Vanaf 1814 en tijdens de Belgische onafhankelijkheidsstrijd bleven Lillo en Liefkenshoek tot in 1839 in Nederlands bezit.

Het fort werd in de loop der tijden dikwijls gewijzigd en aangepast aan de evoluerende krijgskunde. Vanaf midden het midden van de 19de eeuw waardeloos geworden voor de verdediging van Antwerpen, werden de forten Lillo en Liefkenshoek in 1894 buiten militair gebruik gesteld en afgetakeld.

De plattegrond is nagenoeg dezelfde als in de 16de-17de eeuw: omwalde vesting met oorspronkelijk vijf, thans vier bastions zogenaamde "Vuurbaken-, Magazijn-, Engels en Antwerps bolwerk", met binnen de vesten woonhuizen en militaire bouwwerken. Tussen 1896 en 1898 werd de westgracht tussen Vuurbaken- en Hoofdbolwerk gedempt, de ophaalbrug verwijderd en enkele kazernes en magazijnen gesloopt (zie huidig parkeerterrein). In 1903-1906 werd het haventje gegraven waardoor het Hoofdbolwerk verdween en het Antwerps bolwerk herleid werd tot rompbastion. Aan de oostzijde werd een doorsteek gemaakt in de wal en een dam aangelegd in de gracht. In 1975 werden de wallen opnieuw in profiel gebracht en beplant. Als voormalige militaire vesting heeft Lillo-fort door de beperkte ruimte slechts enkele kleine en smalle straatjes met hoofdzakelijk bebouwing uit de 19de en 20ste eeuw, sommige woningen met oudere kern (zie ankers, volume, nokrichting, dakhelling). De militaire resten gaan, behalve de grondvesten van de wallen, terug tot de Napoleontische (circa 1810) en Hollandse tijd (1815-1830: verzwaring van de wallen).

Beschrijving

De kazerne van het fort ligt op het forteiland, aan de zuidwestzijde van het Kazerneplein. In de literatuur worden als mogelijk bouwjaren 1810, 1813, 1856 en 1858 vermeld. Het betreft een baksteenbouw van één bouwlaag met rondboogvormige muuropeningen en oostgevel met ritmerende lisenen. Deze bescherming wordt in het besluit foutief omschreven als ‘kazematten’.

Bibliografie


Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lillo-fort: kazematten [online], https://id.erfgoed.net/teksten/163597 (geraadpleegd op ).


Lillo-fort: kazematten ()

De bescherming omvat de kazematten van het fort van Lillo.


Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Lillo-fort: kazematten [online], https://id.erfgoed.net/teksten/191585 (geraadpleegd op ).