Beschermd cultuurhistorisch landschap

Het Moer: fase 3

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
5914
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/5914

Besluiten

Het Moer: fase 3
definitieve beschermingsbesluiten: 08-12-2003  ID: 4147

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als landschap omvat de buitenste zone van het Moer te Bornem/Puurs. Het Moer werd beschermd in drie fasen.

De derde fase, gesitueerd rond de reeds beschermde eerste en tweede fase, beschermt het agrarisch gebied dat gelegen is tussen de N16 in het zuiden, de Vliet in het oosten, Eikevliet in het noorden en Eikerheide in het westen. Het betreft grotendeels landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Het landschap is getypeerd door hooi- en graslanden en enkele kleine verspreide bosjes, op droge plaatsen komt akkerbouw voor; het zuidelijk gedeelte wordt begrensd door de winter- en zomerdijken van de Vliet.

  • Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DA002297, Het Moer (M. De Borgher, 2003).


Waarden

Het Moer (fase 3) is beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door de:

esthetische waarde

Het landschap is kleinschalig en gaaf, er is een grote verscheidenheid aan gesloten structuren, zoals hoogstammige bossen, hakhoutbestanden, broekbossen, …, en open structuren, zoals akkers, weiden, vijvers, plassen, moerassen, op een beperkte oppervlakte. Het landschap wordt daarenboven doorkruist door talrijke lineaire en puntvormige landschapselementen, zoals dreven, bomenrijen, houtkanten, dijken.

historische waarde

Historisch kaartmateriaal geeft aan dat de landschapsstructuur en -opbouw van het voorgesteld gebied (het centrale bebost, moerassig gebied omgeven met kleinschalig cultuurlandschap) minimum reeds meer dan 300 jaar vrijwel identiek en gaaf gebleven zijn. De bijzondere geologische en hydrologische opbouw dragen bij tot het historisch belang van het gebied.

natuurwetenschappelijke waarde

Het voorkomen van uiteenlopende milieufactoren en diverse gradiëntsituaties, zoals voedselrijkdom, pH, vochtigheid, licht, bodemgesteldheid, antropogene beïnvloeding als bemesting, ophoging, maaien en hooien, beweiding, branden, kappen en aanplanten, heeft tot gevolg:
- een heel gevarieerde en soms zeldzame flora en fauna: onder andere 338 soorten hogere planten, 67 regelmatige broedvogelsoorten en 42 gastvogelsoorten, 19 soorten oppervlakte- en waterwantssoorten worden aangetroffen;
- structureel sterk verschillende biotopen gaande van open ruimten tot gesloten bebossing.

Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Dijkbeplanting met okkernoten in Koolput Bemden

Spuistraat (Bornem)
Het betreft een lijnaanplanting met opgaande notelaars op traditionele wijze aangeplant op het dijklichaam langsheen de Vliet.


Drie knoteiken

Eikerheide (Bornem)
Op de perceelsrand van een weide staat het restant van een oude knoteikenrij.


Hakhoutbos

Spuistraat (Bornem)
Langs een losweg die uitkomt op de Spuistraat ligt een groot perceel gemengd loofbos met vooral zwarte els, boswilg en zomereik. Het bos vertoont nog kenmerken van een hakhoutbeheer. Dit is een beheer waarbij de struikenetage periodiek wordt gekapt in functie van brandhoutproductie. In het bos is de aanleg van rabatten en sloten nog duidelijk herkenbaar. Het noordwestelijk deel van het bos werd recent gekapt en wordt gekenmerkt door jong hakhout.


Houtkanten

Eikerheide, Spuistraat (Bornem)
Het Moer, een gebied met grote verscheidenheid aan gesloten bospartijen en open gedeelten bestaande uit: akkers, weiden, vijvers, plassen, grachten, moerassen, e.d., wordt doorkruist met dreven, houtkanten en dijken die we al op de 18de-eeuwse Ferrariskaart kunnen waarnemen. De ca. 1000 lange dreef heeft een bomenetage van snelgroeiende populierenklonen. Onder de populierenrijen bevind er zich in de bermen van de Koolputdreef een hakhoutetage. Het is een gevarieerde houtkant die bestaat uit Zomereik met toevoegingen van Vuilboom, Ratelpopulier, Schietwilg en Hazelaar die als hakhout werden beheerd.


Knoteik

Spuistraat (Bornem)
In de wegberm tegenover de Eyckerhoeve, Spuistraat nr. 33 staat een oude knoteik. Hij werd hoog geknot op een hoogte van ca. 5 meter. Ook al was het bij de laatste knotbeurt al een tijdje geleden, het takhout wordt nog steeds op traditionele wijze geknot. Op de hoog geknotte boomstam wordt ook het waterlot, dit zijn jonge twijgen die ook rijs worden genoemd, gekapt om te verwerken in takkenbundels of om te gebruiken als erwtenrijs.


Knotwilgenrij

Eikerheide (Bornem)
Dwars op de Eikerheide staat een knotwilgenrij die de perceelsrand van drie weilanden markeert. De schietwilgen zijn op regelmatige plantafstanden aangeplant en de bomen zijn op traditionele wijze geknot in functie van brandhoutopbrengst.


Lindendreef

Schoonaardestraat (Bornem)
De Schoonaardestraat is een gekasseide weg met aan beide zijden een bomenrij. De dreef is deels aangeplant met opgaande linden. Het eerste deel bestaat uit eikenbomen. De bomen zijn met een ruime plantafstand aangeplant en de jonge bomen worden voorzien van een hoog opgesnoeide takvrije stam.


Oude knotwilgenrij op perceelgrens

Spuistraat (Bornem)
Vier resterende knotwilgen uit een knotwilgenrij aangeplant op de perceelgrens van een weide. Het zijn zéér oude bomen die nog periodiek geknot worden. Deze bomen illustreren nog het traditioneel aanplanten en het beheren van bomen in functie van het produceren van brand-, constructie- en geriefhout.


Scheerhaag als erfafsluiting

Spuistraat 20 (Bornem)
Een deel van het erf wordt afgesloten met een oude scheerhaag die bestaat uit haagbeuk en gewone hulst. De haag wordt op traditionele wijze jaarlijks geschoren en de haag schermt het erf af tegen mogelijke indringing.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Het Moer bij Eikevliet en de Grote Kouter

Bornem, Hingene (Bornem), Puurs (Puurs-Sint-Amands)
Het Moer, gelegen tussen de dorpskernen van Bornem, Hingene, Wintham, Eikevliet en Puurs, betreft een centraal gelegen vochtig bos- en moerasgebied, omgeven door kleinschalig cultuurland. De noordelijk gelegen open kouter van Hingene, eertijds een landbouwgebied, is nog mooi gerelateerd aan het lager gelegen moer met een opvallende steilrand als overgang. Het landschap is afwisselend gesloten (hoogstammige bossen, broekbossen, e.d.) en open (weilanden, moerassen, vijvers, e.d.) gebieden, doorweven met lineaire en puntvormige landschapselementen. De ruimtelijke structuur, het centrale afwateringsnetwerk, het wegenpatroon en de perceelsstructuur is de afgelopen 300 jaar vrijwel identiek en gaaf gebleven.

Andere relaties

Heeft als voorganger

Het Moer: fase 2

Eikerheide, Schoonaardestraat, Spuistraat (Bornem)


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.