Beschermd monument

Pastorie Sint-Laurentiusparochie met voor- en achtertuin

Beschermd monument van tot heden

ID
7197
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7197

Besluiten

Pastorie Sint-Laurentiusparochie
definitieve beschermingsbesluiten: 04-07-2014  ID: 5464

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming als monument omvat de pastorie van de Sint-Laurentiusparochie met inbegrip van de voortuin met afsluiting en de achtertuin met ommuring, maar zonder de linkse aanbouw aan de pastorie.



Waarden

De pastorie Sint-Laurentius met inbegrip van de voortuin met afsluiting en de achtertuin met ommuring, met uitsluiting van de met X aangeduide constructie is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde:
De pastorie van de Sint-Laurentiusparochie, gelegen Markgravelei 95 te Antwerpen, is een vrijstaand gebouw met de allure van een bescheiden landhuis in neoclassicistische stijl. De pastorie werd samen met de Sint-Laurentiuskerk gebouwd in 1824-25, naar een ontwerp door de toenmalige stadsarchitect van Antwerpen, Pierre Bruno Bourla (1783- 1866), in Vlaanderen gerekend tot de belangrijkste en meest toonaangevende vertegenwoordigers van het neoclassicisme. Zowel naar grondplan als geveluitwerking beantwoordde de pastorie volledig aan Souria's neoclassicistische principes, gekenmerkt door een sobere vormentaal en een gestrenge symmetrie. Ondanks de latere verbouwingen is het exterieur van de pastorie nog steeds een karakteristiek voorbeeld van de vroeg 19de-eeuwse neoclassicistische bouwkunst: kenmerkend hiervoor is de weinig opzichtige, maar zuivere vormgeving waaraan fundamentele principes zoals harmonie en compositie ten grondslag liggen. In de vroege 19de eeuw was het niet echt gangbaar telkens een nieuwbouwproject te realiseren voor pastorieën. Zoals ook bij andere openbare functies, werden hiervoor veelal bestaande gebouwen hergebruikt en aangepast. In dit opzicht is de pastorie van de Markgravelei, voor zover bekend, een zeldzaam voorbeeld in de provincie Antwerpen van een als pastorie ontworpen gebouw, teruggaand tot de vroege 19de eeuw en in deze zin ook een waardevolle schakel tussen de beter gekende en gewaardeerde 17de- en 18de-eeuwse pastorieën die veelal door de abdijen werden opgericht en de nog talrijk bewaarde laat 19de-eeuwse exemplaren van de provinciale architecten. Ten behoeve van nieuwe comforteisen, onderging de Sint-Laurentiuspastorie in de jaren 1860 grondige verbouwingswerken naar ontwerp van toenmalig stadsarchitect Pieter Dens (1819-1901). Hierbij bleef hij trouw aan de neoclassicistische bouwtrant van het pand: uitwendig bleef de kenmerkende gevelafwerking, symmetrische gevelgeleding en -ritmering alsook de sobere vormentaal aangehouden, inwendig daarentegen werd de oorspronkelijke planindeling sterk gewijzigd, doch uitgevoerd met respect voor de neoclassicistische bouwstijl, veeleer voortgezet in decoratie en aankleding. Het binnen- en buitenschrijnwerk met hang- en sluitwerk en het plaatselijk bewaard ambachtelijk vervaardigd vensterglas, de marmeren schouwen met voluutconsoles en palmetmotief, de planken vloeren en het stucwerk zijn waardevolle behoudenswaardige 19de-eeuwse elementen.
De pastorie vormt de enige getuige van de voormalige kerksite uit de jaren 1820, bestaande uit een kerk en pastorie, geconcipieerd als één neoclassicistisch geheel. De opbouw van de huidige Sint-Laurentiuskerk (1932-1941 ), gebouwd naar ontwerp van Jef Huygh (1885-1946) in een neebyzantijnse art-decostijl, heeft echter niet geleid tot een architecturale 'ontwaarding' van de pastoriesite: door hun contrasterende bouwstijl en degelijke vormgeving versterken beide gebouwen elkaars individuele uitstraling en tijdgebonden voorkomen, en weerspiegelen ze tegelijkertijd een geheel, een plek met een boeiend architectuurhistorisch verhaal.
Om voornoemde redenen is de pastorie beschermingswaardig als monument zowel wegens zijn intrinsieke erfgoedwaarde dan als 'complementaire schakel' voor de aanpalende beschermde kerksite.

historische waarde

in casu stedenbouwkundige waarde:
Beide gebouwen vormen het centrum van het Leikwartier, een residentiële wijk die in het midden van de 16de eeuw als stadsuitbreiding buiten de vesten werd aangelegd, bedoeld voor 'hoven van plaisantie'. Als schaarse restant van het Leikwartier uit begin 19de eeuw, is de pastorie met tuin representatief voor het toenmalige residentiële karakter van de wijk, gekenmerkt door een concentratie aan buitenhuizen op grote percelen in de toen nog landelijke periferie van Antwerpen. Het geheel van kerk en pastorie vormt tot op vandaag een belangrijk baken dat dit stadskwartier mee karakteriseert en structureert.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Laurentiusparochie met tuin

Markgravelei 95 (Antwerpen)
De pastorie werd gebouwd in 1824-1825 gebouwd in laatclassicistische stijl naar ontwerp van Pierre Bruno Bourla. In de jaren 1860 werd de pastorie grondig verbouwd onder leiding van stadsarchitect Pieter Dens.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.