Beschermd monument

Centraal bibliotheekgebouw met cultuurgoederen

Beschermd monument van 18-07-2012 tot heden

ID: 7350
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7350

Besluiten

Centraal bibliotheekgebouw naar ontwerp van Jul De Roover met cultuurgoederen
definitieve beschermingsbesluiten: 18-07-2012 ID: 5065

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Provincie
Antwerpen: Gemeente
Antwerpen: Deelgemeente
Deurne: Straat
Te Couwelaarlei: Locatie
Te Couwelaarlei 120 (Antwerpen): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
1 031m²: Beschermingsdossiers
4.001/11002/102.1 4.01/11002/2457.1

Typologie: bibliotheken
Datering: na WO II
Stijl: brutalisme

De Roover, Jul (Ontwerper)

Meerbergen, Rudolf (Ontwerper)

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van 01-01-2013 tot 30-06-2016)

Beschrijving

Het centraal bibliotheekgebouw is, met inbegrip van cultuurgoederen, beschermd als monument.

Cultuurgoederen die integrerend deel uitmaken van de bescherming

Alle daterend uit de bouwperiode:

de zetels met zitting en rugleuning in bruine skai en een verchroomd stalen buisvormig onderstel
de stoelen met een hel roodoranje metalen zitting en rugleuning en een fijn verchroomd stalen onderstel
de driehoekige bijzettafeltjes met een tafelblad van gelamineerde vezelplaat op een grenen houten onderstel
de rechthoekige of ronde tafels met gelamineerde vezelplaat op een bruin gelakt stalen onderstel
de boekenrekken van gelakt staal

Waarden

Centraal bibliotheekgebouw naar ontwerp van architect Jul De Roover is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

sociaal-culturele waarde

Voor architect Jul De Roover was het centraal bibliotheekgebouw van Deurne (1971-1974) een uitermate boeiende opdracht waarin hij een standpunt kon innemen omtrent de belangrijke rol van cultuur en kennis in het vrije denken van de mens. Het gebouw is met een specifieke culturele functie opgericht en zowel uit- als inwendig daarvoor ontworpen. Het biedt en behoudt door zijn ligging, structuur en indeling tal van mogelijkheden voor de meest diverse vormen van cultuurbeleving.

artistieke waarde

De moderne bouwstijl van het centraal bibliotheekgebouw (1971-1974) te Deurne, gebouwd naar ontwerp van architect Jul De Roover en gekenmerkt door een brutalistische structureel-constructieve aanpak, overstijgt het louter functionele en utilitaire. De betonstructuur met aangehouden diagonale lijnvoering die zorgt voor een bijzondere ruimteperceptie waarbij de grens tussen binnen- en buitenzone vervaagt, de opvatting van de buitengevels zoals de verticaal gelede voorgevel met horizontale verschuivingen, de afwerking van de betonstructuur en prefab elementen, het eerlijke materiaalgebruik met aandacht voor de vorm, de kleur en de textuur ervan, de algemene detaillering waaruit De Roover's kennis van en liefde voor goed verwerkt materiaal blijkt en de aankleding van de voormalige conferentiezaal verlenen het geheel een artistieke meerwaarde. Het bewaarde meubilair uit de bouwperiode bestaande uit voornamelijk zetels, stoelen, tafels en boekenrekken ligt in de lijn van de architectuur en draagt aldus rechtstreeks bij tot de ensemblewaarde van het gebouw. Deze in bijlage opgelijste cultuurgoederen maken integrerend deel uit van het monument en worden mee opgenomen in de bescherming.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: : Het Centraal Bibliotheekgebouw (1971-1974) is een interessante realisatie binnen het oeuvre van Jul De Roover (1913-2010). Actief als architect, interieurontwerper en docent interieurarchitectuur aan het Antwerpse Nationaal Hoger Instituut voor Bouwkunst en Stedebouw, realiseerde hij na de Tweede Wereldoorlog een klein, maar kwalitatief hoogstaand oeuvre. In vergelijking met het aantal opdrachten voor private opdrachtgevers waren zijn opdrachten voor de gemeenschap eerder zeldzaam, maar daarom niet minder belangwekkend. Zijn keuze voor veelal gedurfde en kwaliteitsvolle architectuurprojecten tegen de stroom in kan in deze periode binnen de publieke sector als tamelijk uitzonderlijk worden beschouwd. Het gaaf en authentiek bewaard bibliotheekgebouw is representatief voor de brutalistische betonarchitectuur uit de jaren 1960 alsook voor De Roover's oeuvre uit die tijd. Ondanks de inplanting in een rijbebouwing, vormt het bibliotheekgebouw met zijn specifiek uitgewerkte voorgevel een beeldbepalend herkenningspunt in het straatbeeld. Het bibliotheekgebouw is een kwaliteitsvol gebouw dat wel de geest van de zestiger jaren uitstraalt, maar geenszins lijkt gedateerd: weinig publieke gebouwen combineren op zo'n overtuigende wijze een laagdrempelige uitstraling met een dergelijk uitgekiend architectuurconcept, voortkomende uit de configuratie van het te bebouwen perceel, een gedurfd en eerlijke materiaalgebruik in zowel de buiten- als de binnenarchitectuur en een doorgedreven detaillering. Het glad bekist betonskelet van kolommen en balken is ingevuld met teakhouten schrijnwerk -voorzien van een aluminium buitenafwerking- of een zandkleurige baksteen. Opmerkelijk is de diagonaal geconcipieerde balkenstructuur, ontworpen met het oog op een bredere ruimteperceptie en consequent tektonisch doorgetrokken in het ganse gebouw en zelfs daarbuiten, gaande van de wandelstraat (voortgezette tekening van het diagonaal balkenschema in de verharding), de scheidingswanden, de trappenpositie tot zelfs oorspronkelijk de inrichting van de binnenruimte. De voorgevel is sterk verticaal geritmeerd door een vóór de vensterpartijen geplaatst "scherm" van trapeziumvormige prefab elementen in schokbeton van afwisselend formaat waarvan de overlapping de overgang vormt tussen de verdiepingen en werkt als borstwering. De initiële beperking van het smalle en diep perceel alsook de te behouden erfdienstbaarheid naar de achterliggende begraafplaats werd maximaal benut door het gebouw te ontsluiten langs de zijgevel die tegelijk sterk kon worden opengewerkt om zo voldoende daglicht in het gebouw te brengen. De alomtegenwoordige diagonaalstructuur met kruisende balken (ruitvorm) krijgt in deze gevel zijn expressie doordat de balken op beide niveaus buiten de gevel doorlopen, op de eerste verdieping dragen zij de borstweringen in geprefabriceerde geribde platen uit schokbeton, op de tweede verdieping de dakoversteek. In de binnenruimte staat de keuze van en de manier waarop de materialen gecombineerd worden in functie van de diagonaalconceptie. Het ruwe karakter van de hoofdstructuur, een glad afgewerkte uitgewassen beton, wordt binnen enigszins verzacht door het gebruik van warme materialen (houtsoorten) die tevens een akoestische werking hebben. Het opmerkelijk profiel van de hoofdkolommen komt voort uit het kruisen van de balken. De scheidingswanden bestaan in het administratief gedeelte deels uit beglaasde stroken om zo de diagonale balkenstructuur visueel niet te onderbreken. Op het oorspronkelijk ontwerp werd de diagonaalconceptie met het oog op de ruimtelijke verbreding tevens in de inrichting doorgetrokken zoals in de opstelling van de boekenrekken, de togen van de uitleenbalies en de plaatsing van de bureaus. De aan het gebouw palende wandelstraat/doorsteek met een voortgezette tekening van de betonnen diagonaalstructuur in de verharding van klinkers en betonelementen alsook de muurpartij met afwisselend bakstenen en betonnen partijen behoren tot het initiële totaalconcept en maken intrinsiek deel uit van het te beschermen geheel.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Centraal bibliotheekgebouw ontworpen door Jul De Roover

Te Couwelaarlei 120 (Antwerpen)
Het gebouw, ingeplant op een smal en diep perceel gelegen tussen privéwoningen, werd in 1971-1974 opgetrokken naar ontwerp van architect Jul De Roover.

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Centraal bibliotheekgebouw met cultuurgoederen [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7350 (geraadpleegd op 25 november 2024).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.