Beschermd monument

Districtshuis Merksem

Beschermd monument van tot heden

ID
7364
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7364

Besluiten

Districtshuis
definitieve beschermingsbesluiten: 26-04-2011  ID: 4815

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Het districtshuis van Merksem is, met inbegrip van cultuurgoederen, beschermd als monument.



Waarden

Districtshuis met inbegrip van de cultuurgoederen is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

sociaal-culturele waarde

Het districtshuis van Merksem is een representatief voorbeeld uit de naoorlogse periode met een opvallende veruiterlijkte vormgeving van zowel exterieur als interieur binnen een gemeentelijke context als teken van de burgerlijke macht en autonomie en een moderne administratieve wereld, in casu een district. De ligging van het districtshuis bestendigt de juxtapositie van (symbool van de) 'gemeentelijke overheid' versus (symbool van de) 'kerkelijke overheid', vertaald door de nabijgelegen kerk.

artistieke waarde

Het interieur van het districtshuis te Merksem (1967-1968), in het bijzonder van het representatieve gedeelte, is opmerkelijk door de samenhang van de grotendeels uit de bouwperiode bewaard gebleven aankleding en -inrichting.
Binnenhuisarchitect Jan Van Puyvelde koos voor een samenspel van esthetiek en functionaliteit resulterend in een kwaliteitsvol eigentijds Gesamtkunstwerk, uitgevoerd door de Kortrijkse Kunstwerkstede Gebroeders De Coene. Vormgeving en uitwerking zijn typerend voor de naoorlogse productie van het bedrijf dat, dankzij nieuwe technologische innovaties op gebied van houtbewerking, hout introduceerde in moderne ontwerpen. De opdracht omvatte de volledige aankleding en inrichting van het districtshuis waarvoor het ontwerpbureau vaak Knolldesign met eigen ontworpen meubellijnen of -stukken combineerde. Het basisconcept voorzag voor de gemeenschappelijke gangen of hallen metaal, binnenin de zalen of werkruimtes ging de voorkeur naar warme houtsoorten.
Bijzondere aandacht verdienen de wandbekledingen met hetzij betimmeringen van zijdeglans gepolijst palissander- en moulmeinteakhout (onder meer diamantkopreliëfs) en de hierin verwerkte onomlijste deuren, hetzij bespanningen van perkament of een gecementeerde bezetting met draaiende textuur. Samen met de vloeren, verlichting, aandacht voor details en het specifiek voor het gebouw vervaardigd en/of ontworpen meubilair werd een harmonisch geheel gecreëerd met een sterke ensemblewaarde.
Vermeldenswaardig zijn de hoefijzervormige tafel voor de raadsleden en de vergadertafels met afgeknotte ellipsvorm. Om aan het basisconcept te voldoen werden bestaande meubelmodellen van De Coene aangepast onder meer de Philipsstoel (een vergaderstoel, in 1960 door Philippe Neerman ontworpen voor de hoofdzetel van Philips-Eindhoven), de Knollzitbanken en -ottomans en de sets van telkens vier -veelal nieuw overtrokken- zetels met salontafel en de zetels en sofa met originele stof, eveneens een ontwerp van Florence Knoll. Ook de uniform uitgevoerde en sporadisch voorkomende houten buffetkasten met schuifdeuren en lederen greep, de rechthoekige (vergader)tafels, de lange zwartgelakte buffetkast met witmarmeren bovenblad, het L-vormige bureau en de zithoeken met -op een ontwerp van William Katavolos- geïnspireerde lederen zetels maken deel uit van het ensemble. Als integrerend cultuurgoed van het monument dient het hierboven vernoemd meubilair mee te worden beschermd.

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: Het districtshuis van Merksem, 1961-1968, naar een ontwerp van 1951, door architect Victor Gorlé (1900-1966) en J. Frissen, is een belangwekkende realisatie in stedelijke context uit de naoorlogse periode. Typologisch en materiaaltechnisch werd een aansluiting bij de bebouwde omgeving, in het bijzonder de nabijgelegen parochiekerk, in acht genomen.
Het gebouw, symbool van macht en stabiliteit, wordt door sobere plechtstatigheid en strakke moderne eenvoud gekenmerkt met enkele expliciete architecturale uitwerkingen zoals de door pijlers geritmeerde in- of uitspringende gevelpartijen, de ere-inkom met opmerkelijk transparant portaal en dito traphal, de balkons en reliëfs, evenals de luxueuze aankleding en inrichting van het representatieve gedeelte. Het resultaat is een geslaagd compromis tussen traditionele waarden en nieuwe monumentaliteit met een classicistische gevelopbouw, gebruik van gekende materialen, een eigentijdse uitvoering en afwerking van het buitenschrijnwerk en een zuivere plancompositie.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Districtshuis Merksem

Burgemeester Jozef Nolfplein 1 (Antwerpen)
Het districtshuis van Merksem vervangt het oude gemeentehuis dat tijdens beschietingen in september 1944 nagenoeg onherstelbaar verwoest werd.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.