Beschermd monument

Stedelijke badinrichting

Beschermd monument van tot heden

ID
7662
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7662

Besluiten

Stedelijke badinrichting
definitieve beschermingsbesluiten: 13-02-1997  ID: 3142

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De bescherming omvat de stedelijke badinrichting die tijdens de Eerste Wereldoorlog in combinatie met douanekantoor en stapelhuis werd gebouwd.



Waarden

De stedelijke badinrichting is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde:
De bouwgeschiedenis van de Stedelijke Badinrichting hangt nauw samen met het militaire verleden van de stad. Op het einde van de 19de eeuw uitgegroeid tot een belangrijke garnizoenplaats, had Mechelen behoefte aan een fatsoenlijk stedelijk zwembad, waarvoor de eerste plannen in 1897 werden ontvouwd; het uitblijven van overheidssubsidies dwarsboomde de uitvoering. De Eerste Wereldoorlog bracht evenwel soelaas. Om te verhinderen dat werkloze Mechelse arbeiders verplicht in Duitsland te werk gesteld zouden worden, besloot de stad arbeidsintensieve projecten te promoten. Architect August Van Haesendonck tekende zo een hybride en massieve constructie, dat deze slechts dankzij de oorlogsomstandigheden en het overaanbod aan arbeidskrachten kon worden gerealiseerd. Het resulaat is een waar badpaleis dat vrijwel uniek is in zijn soort.

artistieke waarde

In tegenstelling tot het interieur dat gestadig aan nieuwe functionele eisen werd aangepast, bleef de buitenzijde vrijwel intact bewaard. Gedurende meer dan vijfenzeventig jaar werd nagenoeg niets gewijzigd aan het bouwvolume, de bedaking, de muurafwerking, de deuren en de ramen, het traliewerk, de muurankers, de kroonlijsten en de opschriften. Het gebouw dat door zijn massaliteit en materiaalkeuze prestige en rijkdom moest uitstralen, wou vanuit een bouwhistorisch bewustzijn ook de streekeigen architectuur promoten. Daarom werd het hele complex in neotraditionele bak- en zandsteenstijl opgetrokken, maar overal werd de relatief goedkope zandsteen door het veel kostbaardere arduin vervangen. Historische reminiscentie en prestige vormden ongetwijfeld de belangrijkste drijfveren voor deze hybride architectuur. Het ranke en karaktervolle, maar volslagen onfunctionele torentje dat de brede voorgevel van het badpaleis moest breken, verwijst onmiskenbaar naar de laatgotische paleizen in de Mechelse binnenstad. De zijgevel van het sanitaire gedeelte aan de achterzijde langs de kant van het Keerdok vertoont ondanks een merkwaardige schaalvergroting een gelijkenis met de zogenaamde Spaanse gevel van het stadhuis. Het hoeft dan ook geen betoog dat het hele complex stilistisch tot het eclecticisme behoort: neotraditioneel qua concept met voornamelijk gotische en barokke vormtoevoegingen. In het ijzerwerk daarentegen is duidelijk de invloed van de art nouveau aanwijsbaar.

sociaal-culturele waarde

Door zijn uitgelezen ligging in de spie tussen Dijle en afleidings- Dijle vervult het stedelijk zwembad met bijhorend stapelhuis een belangrijke bakenfunctie als schakel tussen de historische binnenstad en het latere woonuitbreidingsgebied. Het verdwijnen van dit complex zou leiden tot een verregaande banalisering van de stadsrand. Voorbeelden uit binnen- en buitenland illustreren ten overvloede dat het wegnemen van bakens uit het verleden nefast is voor de aantrekkingskracht van de buurt zodat kansen op de revaluatie van het Keerdok en zijn omgeving ernstig gehypothekeerd zouden worden. De aanwezigheid van waardevolle en beeldbepalende gebouwen kan daarentegen een kapstok vormen om de kwaliteit van de omgeving te verbeteren.
Dagelijks wordt de infrastructuur door duizenden scholieren en sportliefhebbers benut. De openbare baden vormen voor de lagere klassen vaak de enige manier om zich grondig te verfrissen. Het gewezen douane-entrepot biedt een onderkomen aan tientallen verenigingen die door de toenemende huurprijzen in de particuliere sector hun toekomst bedreigd zien.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Stedelijke badinrichting

Rode-Kruisplein 1-4, 6 (Mechelen)
Imposant complex in eclectische, overwegend neo-Vlaamserenaissance-stijl van 1916 en volgende.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.