Beschrijving
De bescherming omvat het landhuis met achterliggend park dat sinds zijn oprichting als directeurswoning in 1869-1870 tot de terreinen van een industrieel bedrijf behoort. De ijskelder, boogbrug, hekwerk, parkmuur en conciërgewoning of portiersloge behoren eveneens tot de bescherming als monument.
Waarden
Op basis van het systematisch geïnventariseerd bouwkundig patrimonium van de gemeente Wetteren kon het landelijk onroerend erfgoed worden geselecteerd dat binnen de ruimere regio Oost-Vlaanderen een blijvende betekenis bezit als getuige van de cultuurhistorische en architectuurhistorische evolutie. In de ter bescherming voorgelegde monumenten zijn duidelijk aantoonbare kwaliteiten aanwezig van historische, artistieke, industrieel-archeologische en/of sociaal-culturele waarde. Hun waardevol karakter van algemeen belang ligt tevens vervat in hun ouderdom, representativiteit, authenticiteit, zeldzaamheid of gaafheid. Zij vertegenwoordigen diverse landelijke woningtypes uit verschillende bouwperiodes namelijk pastorieën, kastelen en een villa die met hun bijhorende cultuurlandschappelijke omgevingscomponenten een historische entiteit vormen. Een watermolensite werd als verteqenwoordiger van landelijke industriële activiteit aan deze selectie gekoppeld. Dit onroerend erfgoed behield een eigenheid, die typerend is voor landelijk gebied of als landelijk bouwtype.
Kasteel van voormalige buskruitfabriek Cooppal en kasteelpark met ijskelder, boogbrug, hekwerk, parkmuur, portiersloge is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
artistieke waarde, historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: Opgericht in 1869-1870 als fabrieksdirecteurswoning en na de vergroting van 1894-95 tevens als kantoor van de poeder fabriek Cooppal benut, is dit imposant kasteel een afspiegeling van het prestige, dat de vroeger aanpalende Koninklijke buskruitfabriek Cooppal eertijds als internationaal befaamde industriële vestiging bezat. De buskruitfabriek Cooppal opgericht in 1778 als een ambachtelijk familiebedrijf binnen een landelijk milieu naast de Schelde, is doorheen zijn bijna 200-jarig bestaan belangwekkend geweest voor de geschiedenis van de Belgische scheikundige nijverheid én betekende een belangrijke impuls voor de ontwikkeling van industriële activiteit te Wetteren zelf. Daarnaast heeft de fabriek Cooppal al van in de 19de eeuw een voortrekkersrol gespeeld in haar sociaal beleid ten aanzien van zijn werknemers.
Het kasteel met symmetrisch concept en uitgevoerd in een voor de bouwperiode representatieve neoclassicistische bouwstijl bezit een monumentaal karakter. Bepalend voor deze kwalitatieve vorm van kasteelbouw uit de tweede helft van de 19de eeuw zijn hier de vermenging van baksteenmetselwerk met contrasterende natuursteensoorten, het mansardedak en de steile torendaken. Ook de evenwichtige verhoudingen, consequente gevelritmiek en verfijnde detaillering zoals van het hout- en ijzerwerk, dragen sterk bij tot de architecturale kwaliteiten en het waardig karakter van deze uitwendig gave fabrieksdirecteurswoning. Exterieur én interieur bevatten uitdrukkelijke verwijzingen naar de banden met de buskruitfabriek Cooppal. Ondanks recente aanpassingen bewaart het kasteel naar indeling én vaste decoratie een uitdrukkelijke herinnering aan de vroeger dubbele functie als fabrieksdirecteurswoning én bureaus van de fabriek Cooppal. In het aanvankelijk kasteel getuigen diverse oorspronkelijke interieurelementen zoals marmeren schouwmantels en stucornamentiek van de heersende neoclassicistische interieurstijl; de toepassing van de neo-Vlaamse-renaissancestijl is karakteristiek voor de bouwperiode van het bureau (1895).
Het bijhorend kasteelpark ondersteunt de grootse allure van de fabrieksdirecteurswoning. Aangelegd in de jaren 1870 vormt het landschapspark als cultuurlandschappelijke omgeving een historische entiteit met het kasteel. Door de uitzonderlijke continuïteit op het vlak van eigenaars en het voorhanden zijnde iconografisch vergelijkingsmateriaal is hier sprake van een parkaanleg in landschappelijke stijl met authentiek bewaard concept. Als landschapstuin vertegenwoordigt het park een representatief exemplaar van dé mode tuin bij uitnemendheid voor de nieuwe rijken en industriëlen in de tweede helft van de 19de eeuw; dit in navolging van de oudere adellijke kasteeldomeinen. Het gevarieerd bomenbestand, de vijvers, slingerpaden, doorzichten en reliëfverschillen zijn bepalend voor de aanleg. Als aanvankelijke bewaar- en opslagplaats van natuurijs voor huishoudelijk gebruik getuigt de ijskelder van een historische koeltechniek voorkomend bij kastelen en de woningen van de gegoede burgerij sedert eind 17de eeuw tot eind 19de-begin 20ste eeuw. Ook wegens zijn frontmuur met parement in rotsstructuur is de ijskelder evenals de betonnen boogbrug met leuningen in cementrustiek een zeldzaam wordende constructie eigen aan de historische tuinarchitectuur. De portiersloge met karakter van een tuinpaviljoen, het fraai hekwerk en de tuinmuur die het kasteelpark deels omheinen, maken als constructieve elementen integrerend deel uit van het kasteelpark.