Beschermd monument

Pastorie Sint-Margarethaparochie

Beschermd monument van 27-01-2003 tot heden

ID: 7938
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7938

Besluiten

Pastorieën
definitieve beschermingsbesluiten: 27-01-2003 ID: 4003

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Provincie
Oost-Vlaanderen: Gemeente
Aalst: Deelgemeente
Baardegem: Straat
Baardegem-Dorp: Locatie
Baardegem-Dorp 48 (Aalst): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
2 954m²: Beschermingsdossiers
4.01/41002/202.1 DO002213 OO002660

Typologie: hekken, hekpijlers, omheiningsmuren, pastorieën, tuinen
Datering: derde kwart 18de eeuw

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van 01-01-2013 tot 30-06-2016)

Beschrijving

De bescherming omvat de pastorie met voortuin en landschapstuin opgericht in 1768-1770.

Waarden

De pastorie is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde

bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd.
De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden.
De tuinen getuigen alle van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorziening van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.

artistieke waarde, historische waarde, wetenschappelijke waarde

Pastorie opgericht in 1768 ter vervanging van de oudere vervallen pastorie. Zij vormt de laatste ontwikkelingsfase binnen de ononderbroken aanwezigheid van een 'pastoreel huis' te Baardegem sinds de 17de eeuw. Het is een uitzonderlijk voorbeeld van een pastorie die dateert van voor de wetgeving ter zake uit 1769.
De zijgevels herbergen sporen in natuursteen en gesinterde baksteen verwijzend naar de oudere toestand. Het gebouw is naar vorm, constructie, indeling, aankleding en aanleg representatief voor de pastorie in de 18de eeuw (stuc, binnenschrijnwerk, trap). De rijke aankleding van de bovenverdieping is zeer uitzonderlijk. De tuin herbergt een fraaie treurbeuk welke dendrologisch belangrijk is.

historische waarde

gevormd door de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een "pastoreel huis". Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden onder druk van de politieke overheid. De tiendenheffers werden daartoe verplicht.
Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van Concordaat van 1801.
De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.

wetenschappelijke waarde

Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke waarde meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzonder bomenbestand.

Aanduiding van

Is de bescherming van