Beschermd monument

Pastorie Sint-Martinusparochie

Beschermd monument van 27-01-2003 tot heden

ID: 7993
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/7993

Besluiten

Pastorieën
definitieve beschermingsbesluiten: 27-01-2003 ID: 4003

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Provincie
Oost-Vlaanderen: Gemeente
Aalst: Deelgemeente
Moorsel: Straat
Bergsken: Locatie
Bergsken 1 (Aalst): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
6 355m²: Beschermingsdossiers
4.01/41002/201.1 DO002213 OO002662

Typologie: betreedbare kapellen (klein erfgoed), hekken, omheiningsmuren, pastorietuinen, pastorieën, verenigingsgebouwen
Datering: 19de eeuw, tweede helft 18de eeuw

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van 01-01-2013 tot 30-06-2016)

Beschrijving

De bescherming omvat de pastorie uit 1752 met de ommuurde pastorietuin.

Waarden

De pastorie is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde

bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd.
De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden.
De tuinen getuigen alle van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorziening van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.

historische waarde

gevormd door de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een "pastoreel huis". Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden onder druk van de politieke overheid. De tiendenheffers werden daartoe verplicht.
Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van Concordaat van 1801.
De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.

artistieke waarde, historische waarde

De pastorie werd opgericht in 1752 en vergroot in de 19de eeuw. Omwille van de bouwdatum is zij een waardevolle en uitzonderlijke getuige van de pastorieën voor de wetgeving van 1769 terzake. De ommuring en het hek werden in 1867 geplaatst. De tuinmuur werd opgetrokken tussen 1867 en 1877. De huidige pastorie is de laatste ontwikkelingsfase binnen de ononderbroken aanwezigheid van een 'pastoreel huis' te Moorsel sinds 1571.
Het gebouw is naar vorm, constructie, aankleding en aanleg representatief voor de pastorie in de 18de eeuw (stuc, binnenschrijnwerk, trap). Het interieur herbergt zowel op de gelijkvloerse als eerste verdieping waardevolle en zeer karakteristieke 18de-eeuwse elementen in Lodewijk XVI-stijl (schrijnwerk, stucwerk, schouwen) wat als uitzonderlijk mag beschouwd worden.
De 19de-eeuwse aanpassingen zijn van hoge kwaliteit (schouwmantels, gevels, hek) en getuigen van de smaak uit deze periode. De schouwmantels zijn karakteristiek voor de 19de-eeuwse smaak.

Aanduiding van

Is de bescherming van