De huidige Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Jan-Baptistkerk werd gebouwd in 1877-80 op de plaats van het oude, in kern tot de 12de eeuw opklimmende kruiskerkje op de historische omringende kerkhofsite en qua vormgeving ook geïnspireerd op zijn historische voorganger.
De invloed van de heren van Nevele en later de gefortuneerde families van het nabijgelegen kasteel van Ooidonk, was bepalend voor de bouwgeschiedenis, de vernieuwbouw en uitrusting van de kerk.
De behouden historische kerkhofsite met oude toegangsweg vanaf de Leernsesteenweg getuigt van de zeer oude occupatie van de site en de dorpskern van het vroegere Sint-Maria-Leerne.

in casu architectuurhistorische waarde:
De neogotische kerk vormt qua exterieur en interieur een harmonisch neogotisch geheel, geconcipieerd door architect August Van Assche. Voor het exterieur inspireerde de architect zich op de sobere bakstenen vroege gotiek en op de oude kerk met dezelfde inplanting, plattegrond en achthoekige kruisingstoren.
Uit verschillende ontwerpen die architect Van Assche voorstelde voor de nieuwe parochiekerk werd de voorkeur gegeven aan het ontwerp dat geïnspireerd was op te vroegere kerk. Architectuurhistorisch is deze bakstenen kruisbasiliek met kruisingtoren een schoolvoorbeeld van een neogotische plattelandskerk. De stijleenheid van het imposante exterieur en het ruimtelijk indrukwekkende interieur met het specifiek voor de nieuwe kerk ontworpen meubilair maakt deze kerk ook tot een mooi voorbeeld van totaalkunstwerk, kenmerkend voor de neogotiek uit het einde van de 19de eeuw.

De artistieke waarde van het kerkgebouw ligt vooral in de harmonieuze samenhang van de architectuur, de interieurbeleving en het specifiek voor de nieuwe kerk ontworpen meubilair in een kunstzinnig uitgevoerde neogotische stijl kenmerkend voor de Sint-Lucasschool.
De natuurstenen altaren, de credensnis en het grafmonument van de familie t' Kint de Roodenbeke, uitgevoerd door het kunstenaarsatelier Bressers - Blanchaert en het meubilair uitgevoerd in de jaren 1879-1881 door de Brugse schrijnwerker Charles Lenoir, vast medewerker van J.B. Bethune, zoals de koorbanken, de communiebank en het doksaal, zijn representatief voor de toenmalige neogotische kerkstoffering. De kunstig gebeeldhouwde preekstoel werd gerealiseerd naar een ontwerp van architect A. Van Assche van 1880. De neogotische, fraai gebeeldhouwde eikenhouten biechtstoel werd geschonken door pastoor Haegens in 1879.
De figuratieve glasramen en de grisailles, alle van het glazenieratelier van Arthur Verhaegen en zijn opvolger Jozef Casier (Gent), dragen bij tot het unieke totaalconcept van het gebouw.
De gepolychromeerde en vergulde kruiswegstaties, geleverd door het 'Maison Raffl & Cie', bekend fabrikant van religieuze beelden en kerkmeubilair in Parijs, getuigen van een uitzonderlijke kwaliteit.
Het Sint-Rochusbeeld, het geklede Onze-Lieve-Vrouwebeeld en het barokke processiestuk met hoofd van Sint-Jan uit de 18de eeuw komen nog uit de oude kerk en verwijzen naar de devotie voor de heiligen en de vroegere vermaarde St.-Jansommegang en processies.

Het geheel van parochiekerk en omringend deels ommuurd en omhaagd kerkhof vormt de kern van de kleine dorpsgemeenschap van het vroegere Sint-Maria-Leerne. Door de aanleg in 1567 van een verbindingsdreef tussen het Kasteel van Ooidonk en de steenweg, ontwikkelde het dorp zich verder aan de huidige Ooidonkdreef. Vooral de historische en ruimtelijke context door de ligging aan de Ooidonkdreef in de nabijheid van het historische Kasteel van Ooidonk bepalen mee de uitzonderlijke waarde van het kerkgebouw. Dankzij de financiële steun en schenkingen van de kasteelheren, de familie t' Kint de Roodenbeke - de Nayer en hun opvolgers, bezit de kerk een waardevol cultuurpatrimonium.
De aanwezigheid in de kerk van het 18de-eeuwse processiestuk met hoofd van Sint-Jan verwijst nog naar de tot de jaren 1960 bloeiende Sint-Jansommegang en devotiecultuur in de parochie. De gepolychromeerde gipsen beelden op sokkels en baldakijnen uit het atelier Bressers-Bianchaert maken integraal deel uit van het concept en getuigen van het katholieke reveil aan het einde van de 19de eeuw.