Beschrijving
De bescherming omvat de als directeurswoning gebouwde villa van Theodoor Vermylen en de tuin met omheiningsmuur en hekwerk.
Waarden
De geselecteerde items industrieel erfgoed situeren zich zowel in een landelijk als verstedelijkt gebied. Het zijn gave voorbeelden en/of relevante getuigenissen van de kleinschalige ambachtelijke private industriële activiteit uitgeoefend in de nabijheid van het woonhuis evenals van de grootschalige industrie gerealiseerd door belangrijke nijveraars. Vooral te Baasrode treft men gediversifieerd industrieel erfgoed aan dat gerelateerd was aan zijn historisch belangwekkende scheepsnijverheid evenals voorbeelden van landelijke ambachtelijke industriële activiteit. In dezelfde gemeente rest een uitzonderlijk grootschalig project van een door een 'verlichte' industrieel aangelegde wijk met woningen zowel voor de directeur als voor het personeel en met voorzieningen voor ontspanning.
Het geselecteerd industrieel patrimonium vertoont voldoende intrinsieke kwaliteiten met betrekking tot de industrieel-archeologische, (architectuur- en cultuur-) historische en/of sociaal-culturele waarde. Het zijn representatieve en veelal zeldzame voorbeelden van de kenmerkende industriële architectuur waarbij de typologie naar de functie verwijst en meestal met behouden installatie, werktuigen of gereedschap. Het betreft in hoofdzaak 19de- en 20ste-eeuwse relicten die getuigen van de ontwikkelingen en vernieuwingen op economisch en technologisch vlak (mechanisering, elektrificatie). Ook illustratieve materiële getuigen van de evolutie van de infrastructuur voor vervoer over waterlopen en per spoor komen aan bod.
Voormalige villa van Theodoor Vermylen en de bijhorende tuin met tuinmuur en hekwerk in fabriekswijk Vermylen zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde, industrieel-archeologische waarde, sociaal-culturele waarde
in casu architectuurhistorische waarde: De totaliteit van reeksen rijhuizen en een villa met plein en concertzaal, circa 1910 opgericht door het bedrijf Vermylen voor de fabrieksdirecteur en zijn personeel naast en bij de fabrieken van NV Vermylen, vormt een van de weinig overblijvende belangrijke materiële getuigenissen van de sterke industriële expansie die Baasrode als Scheldedorp en belangrijk centrum van scheepsbouw op de overgang van 19de met 20ste eeuw heeft gekend. Dit deel van de fabriekswijk is door zijn specifieke aanleg en zeldzaam karakter relevant voor de geschiedenis en evolutie van de sociale huisvesting en is exemplarisch als maatschappelijk fenomeen binnen de industrialisatiebeweging. Het betreft tevens een architecturaal opmerkelijke realisatie, representatief voor een bij een fabriek gerealiseerd huisvestingsproject met allure uit het begin van de 20ste eeuw. De verschillende huizenrijen, die elk als een gegroepeerd geheel geconcipieerd werden, vertonen als ensemble een sterke onderlinge samenhang door de uitgesproken eclectische bouwstijl van de gevelwanden. Opvallend is het kleurrijk en gevarieerd materiaalgebruik, de diversiteit in gevelornamentiek en een voor de meeste huisgevels onderling sterk verschillende uitwerking. Eén straatwand is onderbroken door een aansluitend plein, enerzijds overkomend als een voorplein van de dominante villa van de fabrieksdirecteur met beboomde tuin achter muur met hekwerk. De aanvankelijke concertzaal en latere wijkkapel aan en met hetzelfde plein, beklemtoont het centrumkarakter en refereert aan de sociale functie als ontmoetingsplaats voor de buurt. De voormalige "Ateliers de construction de Baesrode" van Vermylen, gelegen tussen twee van de huizenrijen, was door zijn productie vroeger aan de scheepswerf van Baasrode gelieerd en is één van de weinige restanten van fabrieken van Vermylen die aanleiding gaven tot oprichting van deze aparte woonbuurt. Het gedeelte gevormd door de indrukwekkende hoge fabriekshal van 1907 is bovendien betekenisvol als typerende vroeg 20ste-eeuwse industriële constructie in ijzeren skeletbouw met geklinknagelde vakwerkstijlen en -balken, ijzeren spanten en met oorspronkelijke rolbrug. Met de rechts aansluitende lagere straatgevel van het overig deel van het bedrijfsgebouw illustreert de hal visueel de link tussen oorspronkelijke werkplaats en woonhuizen van het bedrijf. Zowel historisch als visueel vormen de gebouwen een eenheid en samenhang. In de context van de stedenbouwkundige evolutie van Baasrode was de huisvesting gerealiseerd door Vermylen maatschappelijk van betekenis als historische aanzet voor de geleidelijke ontwikkeling buiten de dorpskern van een grote nieuwe woonwijk naast de industriezone.