Beschrijving
De bescherming omvat het domein Hof ter Geesten met inbegrip van het landhuis, het pachthof, het hekwerk bevestigd aan hekpijlers, het park met omgrachting, bomen- en plantenbestand en bruggen, het theepaviljoen en de Mariagrot.
Waarden
De voor bescherming geselecteerde burgerlijke architectuur uit het geïnventariseerd bouwkundig erfgoed van de stad Dendermonde en deelgemeenten bestrijkt een zo ruim mogelijke typologische diversiteit die zowel betrekking heeft op privéwoningen als op openbare en overheidsgebouwen, binnen stedelijke én landelijke context. Zo komen op het vlak van woningbouw verschillende huizentypes en woonvormen aan bod gaande van kasteel, landhuis, villa, herenhuis, burgerwoning tot kwalitatieve volkshuisvesting binnen een arbeiderswijk en tuinwijkhuizen in seriebouw. Deze selectie vertoont sterke intrinsieke kwaliteiten op historisch, artistiek, wetenschappelijk en/of sociaal-cultureel vlak en qua authenticiteit, gaafheid, ouderdom, representativiteit en/of zeldzaamheid om het algemeen belang van het behoud te verantwoorden. Het merendeel van de voorgestelde privéwoningen zijn niet enkel architectuurhistorisch of artistiek belangwekkend doch tevens cultuurhistorisch betekenisvol. Mede door hun prestigieus karakter veruitwendigen zij de maatschappelijke positie en financiële draagkracht van de meest prominente en/of kapitaalkrachtige burgers die gedurende een specifieke periode de samenleving hebben beïnvloed. Andere bezitten een bijkomende waarde doordat zij een zeldzame rest vormen van een oudere historische woonsite. Door de aanwezigheid van hun kenmerkende oorspronkelijke aanhorigheden, zoals bijgebouwen, tuin of park met aanleg, tuinornamentiek, omheining en poort of hekwerk, vormen de geselecteerde items entiteiten, die in al hun componenten exemplarisch zijn en een uitzonderlijk karakter bezitten voor de regio. Tot dergelijk bijgaand landschappelijk kader behoren veelal één of meerdere opvallende bomen tot een uitgebreid bomenbestand, met een (natuur)wetenschappelijke waarde die tevens het historisch karakter van de woonsite opvallend visualiseren. De voorgestelde monumenten zijn overwegend in of nabij de dorpskern of aan belangrijke invalswegen gesitueerd, waar hun ruimtelijk structurerende waarde binnen het actueel stads- of dorpsweefsel hun betekenis als historische getuigenis voor de samenleving vergroot. Dit aspect geldt evenzeer voor de verschillende soorten overheidsgebouwen die tevens het oeuvre van vooraanstaande architecten vertegenwoordigen. Binnen de specifieke Dendermondse context, waarbij de stad tijdens de Eerste Wereldoorlog grotendeels werd vernield, zijn de geselecteerde items uitzonderlijke materiële getuigen van het vooroorlogse bouwkundig patrimonium.
Domein Hof ter Geesten: landhuis, pachthof, hekwerk aan pijlers, park met grachten, bomen- en plantenbestand, bruggen, theepaviljoen, Onze-Lieve-Vrouw van Lourdesgrot is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
artistieke waarde, historische waarde, volkskundige waarde, wetenschappelijke waarde
in casu architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde: Het domein Hof ter Geesten is een uitzonderlijk voorbeeld van een omgracht buitengoed van de lokale adel, dat teruggaat op een historische site met gescheiden opper- en neerhof dat minstens tot de 18de eeuw opklimt. De brede omgrachting binnen het kasteeldomein en de lokalisatie in de nabijheid van de dorpskom getuigen van het residentieel karakter en het aanzien van de vroegere bewoners.
Het huidig kasteeltje in neoclassicistische stijl met empire-elementen dateert volgens stijlkenmerken uit het tweede kwart van de 19de eeuw en werd op de plaats van een oudere woning gebouwd, waarvan bepaalde structuren in het 'nieuwe' gebouw geïntegreerd werden. Het uitgedacht en evenwichtig gevelontwerp wordt getypeerd door de witbepleisterde voorgevel met benadrukt middenrisaliet en de wisselwerking tussen horizontaliserende en verticaliserende ritmeringen. De voorgevel wordt gemarkeerd door de speelse afwisseling tussen de rondbogige vormgeving van de beluikte benedenvensters met roedeverdeling en de opvallende voordeur met flankerende halve pilasters op de begane grond én de rechthoekige en vierkante vensterregisters op de bovenverdiepingen.
De achter- en blinde zijgevels behielden hun vrij zeldzaam wordende kwalitatieve gevelberaping, die mee bepalend is voor het authentieke karakter van dit landgoed en doelbewust contrasteert met de indrukwekkende voorgevel.
Het interieur met dubbelhuisindeling herbergt nog waardevolle interieurelementen zoals onder meer gestucte plafonds met rozetten, een marmeren schouw, een fraaie slingertrap met uitgewerkte trappaal in de traphal.
Het parkdomein met typisch landschapskarakter heeft een uitzonderlijk en merkwaardig karakter met een brede omgrachting met eilandjes, glooiende gazons, wandelpaden, tuinelementen zoals bruggetjes en een 'gloriette'. Een Onze-Lieve-Vrouw van Lourdesgrot is naast een element van de tuinornamentiek tevens een materieel relict van de religieuze volkscultuur. Het park bezit een karakteristieke toegang via het gesmeed ijzeren hekwerk aan bepleisterde pijlers over de noordoostelijke walgracht.
De natuurwetenschappelijke en dendrologische waarde wordt zeker bepaald door het uitzonderlijk bomen- en plantenbestand dat op het ganse terrein aanwezig is en met zorg onderhouden wordt.
Het voormalig pachthof werd reeds gewijzigd in de jaren 1950 en de resterende gebouwen zoals de bakoven uit 1901, werden recent gerenoveerd. De configuratie met poort, gekasseid erf en bakhuis met aangepaste kleurstelling bleef echter behouden en wordt omwille van de historische eenheid met het domein mee in het geheel opgenomen.