Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek

Dorpskern Schelderode

Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van tot heden

ID
8805
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8805

Besluiten

Geografisch pakket Schelderode
definitieve beschermingsbesluiten: 10-02-2000  ID: 3543

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De dorpskern van Schelderode, met onder meer de Sint-Martinuskerk, het kasteel en de pastorie, is beschermd als dorpsgezicht.



Waarden

Dorpskern Schelderode met omgeving van de Sint-Martinuskerk, van het kasteel en van de pastorie is beschermd als dorpsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

in casu cultuurhistorische waarde: : De dorpskern van Schelderode is een representatief voorbeeld voor de occupatiegeschiedenis in het gebied van de Bovenschelde van een dorpskern aan de rand van de Scheldevallei ontwikkeld bij een feodaal centrum, met name bij de zetel van het "Land van Rode", één van de belangrijkste heerlijkheden aan de rechteroever van de Schelde binnen het "Land van Aalst". In zijn huidig voorkomen, met het nadrukkelijk aanwezige neogotische kasteel van Schelderode, omstreeks 1864-1865 gebouwd voor en door architect Florimond Van de Poele, op het Scheldetalud en teruggaand op de site van het verdwenen heerlijk kasteel "Ten Daele" achter de Sint-Martinus parochiekerk, is de dorpskern typologisch als kasteeldorp goed bewaard gebleven. Kasteel en kerk domineren hierbij de Scheldevallei. De dorpskern omvat de omgeving van de Sint-Martinuskerk, waarvan het omringend kerkhof deels op het oude kerkhof teruggaat, de omgeving van het kasteeldomein van Schelderode en van de pastorie, die de intrinsieke waarde van deze gebouwen tot hun recht laat komen. De bebouwing aan de Gaversesteenweg, het Scheiderodeplein en de Scheldewegel omvat landelijke woningtypes, vroegere boerderijen die een herinnering bewaren aan het agrarisch karakter van de dorpskern; daarnaast getuigen dorpshuizen van de typerende ontwikkelingsgang van de dorpsbebouwing uit de 19de-20ste eeuw. Hun gabariet en schaal is een bepalend element binnen deze landelijke bebouwde omgeving.

wetenschappelijke waarde

Historisch-geografisch is de dorpskern van Schelderode een goed bewaard en representatief voorbeeld van een plateaurandsite met een historische context in de Bovenscheldevallei. De dorpskerk en dorpskern gelocaliseerd bovenop de steilrand, het kasteel van Schelderode met park op de helling van het talud, domineren van daaruit het Schelde-alluvium. De aanpalende bossen en weiland die aan weerszij aan het kasteelpark op de valleiflank voorkomen, evenals de Scheldemeersen, vormen morfogenetisch een geheel met deze ecologisch waardevolle landschapseenheid. Andere ecologisch waardevolle kleine landschapselementen die tevens relevant zijn als getuige van het agrarisch karakter van de geëvolueerde dorpskern zijn: de resten van hoogstamboomgaarden, de voetweg nummer 25 als oud wegtracé en kerkwegel in het dorpscentrum, lineair gemarkeerd door typische afsluitingen zoals bakstenen tuinmuren, haagbeuk en sierbetonafsluitingen.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Dorpskern Schelderode

Gaversesteenweg , Grepstraat , Molenstraat , Schelderodeplein , Scheldewegel (Merelbeke)
De dorpskern bestaat uit het centrale dorpsplein, in casu een klein kerkplein naast het koor van de kerk, evenals het omringend kerkhof en de achterliggende kasteelsite, heden de excentrische of randbebouwing van het huidige Schelderode vormend.

Is de omvattende bescherming van

Boerenarbeiderswoningen

Gaversesteenweg 478 (Merelbeke)
De noordoosthoek van het kasteeldomein van Schelderode wordt duidelijk visueel afgebakend door een pittoresk ensemble van landelijke huisjes met bijgebouwen. Vroeger was dit één woning maar nu zijn het twee woningen met het karakter van een boerenwoning en met typische aanhorigheden zoals stallen en bakhuis. De woning klimt in kern op tot de 18de eeuw; in de periode tweede helft van de 19de eeuw - begin 20ste eeuw ze het enigszins verhoogd en in traditionele zin aangepast overeenkomstig de bouwtrant van de personeelswoning van het kasteel.


Hoeve

Gaversesteenweg 476 (Merelbeke)
Voorheen een hoeve in L-vorm, opklimmend tot de 18de eeuw.


Kasteeldomein Schelderode

Schelderodeplein 8-9, 8A (Merelbeke)
Het deels ommuurde kasteeldomein, met aanhorigheden in park met vijver, bevindt zich tussen de Gaversesteenweg en de Scheldemeersen, ten noordwesten van de kerk. Het kasteel uit 1865 is ontworpen door en voor oudheidkundige Florimond Van de Poele, in samenwerking met baron Jean Bethune. Het merkwaardige bakstenen kasteel met zijn sprookjesachtig voorkomen is in neogotische stijl opgericht naar patroon van de 15de-eeuwse Brugse gotiek. Het park werd aangelegd in landschapsstijl en dit volgens de mode en stijlkenmerken typerend voor de tweede helft van de 19de eeuw.


Mispel pastorietuin Schelderode

Gaversesteenweg 512 (Merelbeke)
Mooi ontwikkelde mispel in de pastorietuin. Het is een struik met vier stevige gesteltakken en met, aan de basis van de struik, een omtrek van ruim 190 cm.


Neoclassicistisch burgerhuis

Gaversesteenweg 611 (Merelbeke)
Het neoclassicistisch burgerhuis uit het vierde kwart van de 19de eeuw telt vijf traveeën en twee en een halve bouwlaag onder leien schilddak. De voortuin is aan de straat afgesloten door een ijzeren hekwerk op een lage bakstenen muur. Het huis valt door zijn oorspronkelijk karakter, zijn volume en als typisch burgerhuis met stedelijke allures sterk op tussen de overige woningen in de onmiddellijke omgeving van de kerk.


Parochiekerk Sint-Martinus met kerkhof

Schelderodeplein (Merelbeke)
De dorpskerk is vanouds excentrisch ingeplant ten opzichte van de dorpskern. In kern gotische kerk uit 14de-15de eeuw, waarvan onder meer de toren resteert. De kerk werd aangepast in de 18de eeuw en werd vergroot en hersteld vanaf 1877 in neogotische stijl, naar ontwerp van architect August Van Assche. Ommuurd rechthoekig kerkhof omheen de parochiekerk met een collectie van voornamelijk 20ste-eeuwse graftekens.


Pastorie van de Sint-Martinusparochie met tuin

Gaversesteenweg 512 (Merelbeke)
De pastorie, gelegen in een ommuurde pastorietuin, is van het type dubbel­huis met vijf tra­veeën en één bouw­laag. De beneden­verdieping van de woning bewaart bouw­spo­ren van de aange­pas­te oude kern, mogelijk nog uit de 17de of begin 18de eeuw. Na de verbouwing tot pastorie om­streeks 1767 on­der­ging het ge­bouw geen essentiële volu­mewij­zi­gingen meer. Er vonden wel nog lichte aan­pas­singen in de 20ste eeuw plaats.

Is de gedeeltelijke bescherming van

Scheldemeersen tussen Zevergem en Schelderode

Zevergem (De Pinte), Zwijnaarde (Gent), Melsen, Merelbeke, Schelderode (Merelbeke), Eke (Nazareth)
De Scheldemeersen van Zevergem-Schelderode vormen één van de weinige restanten van een aaneengesloten meersenlandschap in de Scheldevallei. Het gebied wordt gekenmerkt door de afwisseling van meersen, afgesneden meanders, populierenaanplantingen en door greppels opgedeelde graslandpercelen. Het kasteeldomein van Schelderode ligt op de steilrand.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dorpskern Schelderode [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8805 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.