Beschermd monument

Tuinwijk Klein Rusland: gekoppelde woning

Beschermd monument van 23-10-2009 tot heden

ID: 8994
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/8994

Besluiten

Gekoppelde woningen in de tuinwijk Klein Rusland
definitieve beschermingsbesluiten: 23-10-2009 ID: 4657

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Alternatieve namen
Cité Industrielle: Provincie
Oost-Vlaanderen: Gemeente
Zelzate: Deelgemeente
Zelzate: Straat
Kardinaal Mercierplein: Locatie
Kardinaal Mercierplein 3 (Zelzate): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
349m²: Beschermingsdossiers
4.01/43018/111.1 DO002316 OO003342

Typologie: sociale woningen, tuinwijken, woonhuizen
Datering: interbellum
Stijl: modernisme

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van 01-01-2013 tot 30-06-2016)

Hoste, Huib (Ontwerper)

Van der Swaelmen, Louis jr. (Ontwerper)

Beschrijving

De gekoppelde woning in de tuinwijk Klein Rusland is beschermd als monument.

Waarden

Gekoppelde woning is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

in casu architectuurhistorische waarde: : De woningen zijn gebouwd aan het Kardinaal Mercierplein en zijn typerend voor de tuinwijk. Klein Rusland is als tuinwijk een typisch voorbeeld van een nieuw stedenbouwkundig concept uit het interbellum en van een nieuwe vorm van sociale woningbouw. De sociale woonwijk Klein Rusland is in 1921-1928 te Zelzate opgetrokken als eerste modernistische tuinwijk in ons land. De wijk wordt beschouwd als één van de vier belangrijkste modernistische ensembles in België, samen met La Cité Moderne (1922-1925) in Sint-Agatha-Berchem, Le Logis-Floréal (1922-1930) in Watermaal-Bosvoorde en de tuinwijk Kapelleveld (1923-1926) in Sint-Lambrechts-Woluwe. In de sociale woonwijk Klein Rusland is zowel de oorspronkelijke stedenbouwkundige aanleg en de modernistische architectuur nog duidelijk herkenbaar aanwezig.
De architectuur van de woningen én de algemene planaanleg, naar ontwerp van de avant-gardearchitect Huib Hoste (1881-1957) in samenwerking met beroemde stedenbouwkundige Louis Van der Swaelmen (1883-1929), illustreren op een treffende wijze de modernistische beweging in België tijdens het interbellum. Het aanleg plan van Klein Rusland is illustratief voor de modernistische ideeën van de ontwerper, landschapsarchitect en stedenbouwkundige Louis Van der Swaelmen. De architecturale vormgeving van de wijk Klein Rusland is kenmerkend voor de modernistische stijl binnen het oeuvre van de internationaal bekende architect Huib Hoste en is tevens representatief voor de beweging van het modernisme in het interbellum. De plastische, kubistische vormgeving van de oorspronkelijk kleurrijke woningen wijst duidelijk op de invloed van de Nederlandse De Stijl beweging, waarvan Hoste deel uitmaakte tijdens zijn ballingschap in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog.

wetenschappelijke waarde

De woningen in de wijk Klein Rusland, gebouwd in de periode 1921-1928 naar ontwerp van Huib Hoste, zijn een belangrijke getuige van de experimentele bouwprocédés die tijdens het interbellum werden ontwikkeld, in het bijzonder in de context van de sociale huisvesting. Zoals het grootste gedeelte van de woningen in de wijk werden de gekoppelde woningen aan het Kardinaal Mercierplein opgetrokken in 'as beton', een mager, cementarm beton met hoogovenslakken als toevoegstof. Voor het storten van de betonwanden werd gebruik gemaakt van het toen nieuwe, revolutionaire Non Plus-systeem.

historische waarde

De gekoppelde woningen maken deel uit van de tuinwijk Klein Rusland in Zelzate. Deze tuinwijk is één van de vroegste sociale woonwijken in België, die tot stand kwamen op initiatief van de pas opgerichte Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen, dat na de oorlog wou verhelpen aan de nood aan goedkope arbeiderswoningen en sociale woningen; de modernistische architecten gaven daarbij de voorkeur aan het woonmodel van de tuinwijk. De sociale woonwijk Klein Rusland werd opgetrokken in drie fasen van 1921 tot 1928 op gronden aangekocht door de in 1920 opgerichte plaatselijke cel van de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen, de Société Coopérative Locale des Habitations à Bon Marché de Selsaete, die er kwam op initiatief van enkele lokale fabrieksdirecteurs en bedrijven en de gemeente Zelzate.

sociaal-culturele waarde

De tuinwijk gebouwd tijdens het interbellum is representatief voor een nieuwe type van samenleving en een nieuwe vorm van sociale woningbouw. De wijk Klein Rusland getuigt van de inspanningen van de industriëlen om na de Eerste Wereldoorlog via comfortabele en goedkope huisvesting werkkrachten voor hun bedrijven aan te trekken. Dimitri Peniakoff, een Russisch ingenieur en voorzitter van de Zelzaatse woningbouwmaatschappij die Klein Rusland bouwde en Alexis Veretennikoff, eveneens een Russische ingenieur en werfopzichter, spelen een belangrijke rol in de sociale geschiedenis van de gemeente en lagen mee aan de basis voor de naamgeving van de wijk.

Aanduiding van

Is de gedeeltelijke bescherming van

Gekoppelde tuinwijkwoningen

Kardinaal Mercierplein 3-4 (Zelzate)
Modernistische woningen, ontworpen door Huib Hoste, vormen een bouwblok ingeplant met verspringende rooilijn, achtertuintje met stalling en toilet, gebouwd in 1922-1928.