Inventaris
Beschermd monument

Pastorie Sint-Martinusparochie

Beschermd monument van tot heden

ID
9200
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/9200

Besluiten

Pastorieën
definitieve beschermingsbesluiten: 27-01-2003  ID: 4003

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.
Provincie
Oost-Vlaanderen
Gemeente
Geraardsbergen
Deelgemeente
Onkerzele
Straat
Onkerzelestraat
Locatie
Onkerzelestraat 155 (Geraardsbergen)
Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m
Oppervlakte zone
3 793m²
Beschermingsdossiers
4.01/41018/151.1
DO002213
OO002692
Typologie: pastorieën, tuinen
Datering: derde kwart 19de eeuw

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van tot )

Beschrijving

De pastorie van de Sint-Martinusparochie met omliggende tuin is beschermd als monument.



Waarden

De pastorie is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

artistieke waarde, historische waarde

De pastorie werd opgericht in 1872-75. Ze vormt de laatste fase in de ononderbroken aanwezigheid van een pastorie te Onkerzele sinds het midden van de 17de eeuw.
Het gebouw is naar vorm, constructie, aankleding en indeling representatief voor de pastorie in de 19de eeuw (stuc, binnenschrijnwerk, trap, tapijttegelvloeren).

historische waarde

De historische waarde van de pastorie wordt gevormd door de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een ‘pastoreel huis’. Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd. Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden onder druk van de politieke overheid. De tiendenheffers werden daartoe verplicht. Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van Concordaat van 1801.
De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectieve geheugen van de dorpsgemeenschap.

artistieke waarde

De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd.
De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden.
De tuinen getuigen alle van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorziening van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin. De aanleg is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.

Aanduiding van

Is de bescherming van

Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin

Onkerzelestraat 155 (Geraardsbergen)
De pastorie is een alleenstaand dubbelhuis met typische gevelarchitectuur uit 1872-75 van drie traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak met klokkenruitertje en ligt in een deels ommuurde tuin aangelegd in landschappelijke stijl

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Sint-Martinusparochie [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/9200 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.