Beschrijving
De parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Pieter is beschermd als monument. Het koor van de parochiekerk werd al op 28 december 1936 beschermd.
Waarden
Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Pieterskerk (uitbreiding van bij het Koninklijk Besluit van 28 december 1936 als monument beschermd koor) is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: architectuurhistorisch kent het gebouw een interessante bouwgeschiedenis en evolueert van een oorspronkelijk bescheiden middeleeuws parochiekerkje (reeds vermeld in 1246), in de 16de en 17de eeuw verrijkt met de uitbouw van de laatgotische koren, naar een monumentale eind-19de-eeuwse kerk. Deze laatmiddeleeuws hallenkerk werd in 1896 vergroot en heropgebouwd met een basilicaal schip en een westtoren (1907) in neogotische stijl naar ontwerp van architect Benjamin de Lestré de Fabribeckers uit Geraardsbergen.
artistieke waarde
De vijftien glasramen in de koren van 1900 en 1905 zijn uit het atelier Gustave Ladon van Gent en zijn representatieve voorbeelden van de neogotische glasschilderkunst uit die periode. De zeer omvangrijke productie van Ladon staat bekend zowel om de technische kwaliteit van de uitvoering als om het raffinement van techniek en kleurgebruik.
historische waarde
in casu cultuurhistorische waarde: Als documentaire waarde getuigt de parochiekerk van Zaffelare van de derde en laatste ontginningsfase in de 13de eeuw in Vlaanderen, waarbij de invloedrijke Gentse Sint-Pietersabdij kort vóór 1260 het ontginnersdorp Zaffelare stichtte, met toekenning van een keure. In een vonnis van 1221 wordt toestemming verleend aan de Sint-Pietersabdij om op voormelde plaats van haar eigendom een kerk te bouwen en krijgt zij alleen het parochiaal recht.