Beschrijving
Hoeve Vandesande langs de Breedstraat te Everbeek is met inbegrip van de gekasseide binnenplaats, de ommuurde moestuin en bijhorend grasland beschermd als monument.
Waarden
Hoeve Vandesande met inbegrip van de gekasseide binnenplaats, de ommuurde moestuin en bijhorend grasland is beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: : De grote hoeve van het gesloten type klimt op tot de 18de eeuw en is door zijn authentiek voorkomen en kwalitatieve, streekeigen architecturale kenmerken een representatieve en tevens uitzonderlijke getuigenis van een typisch agrarische, historische bewoningsvorm met aanzien in de Vlaamse Ardennen.
De aanleg van dit boerderijtype rondom een gesloten binnenplaats, met traditioneel achterin gelegen woning tegenover de brede toegangspoort, evenals de beveiliging van vensters met tralies, illustreren het geëvolueerde defensief karakter eigen aan deze historische rurale woonvorm. Rondom de gekasseide rechthoekige binnenplaats sluiten de lange hoevegebouwen hier in U-vorm aaneen tot een opmerkelijke entiteit met geplande orde. Stallen met zolderverdieping zijn verenigd met twee op de hoeken gelegen schuren tot een imposant bouwvolume waarvan de bedaking doorloopt boven de woning. Binnen het typische Vlaamse Ardennen landschap vormt de hoeve een opvallend herkenbaar constructief geheel in gebruikelijke verankerde baksteenbouw met pannen bedaking. In de oostelijke bedrijfsvleugel werd plaatselijk natuursteen verwerkt waarbij de toepassing van hardsteen rondom staldeuren en -vensters aansluit bij het streekgebonden gebruik ervan in Henegouwen.
De langgerekte woning bezit vensteropeningen die naar vormgeving en afwerking typerend zijn voor de 18de-eeuw en een opmerkelijke architecturale allure verlenen aan de erfgevel. De op karakteristieke wijze omlijste, lage boerenhuisdeur is nog gemarkeerd door een trap met bordes. De gewelfde huiskelders zijn in omvang in overeenstemming met het aanzien van de ruim opgevatte woning met drie niveauverschillen. Bij uitzondering werd een bakoven hier in een bijkomende kelder van de woning geïncorporeerd.
De verscheidenheid van functies binnen de bedrijfsgebouwen, namelijk van de diverse opslagruimten (schuur, bieten- en aardappelkelder, wagenhuis) en stallen (schapen-, varkens- koeien- en paardenstal) zijn duidelijk herkenbaar en bewaren specifieke muuropeningen met gebogen en rechthoekige vormen. Naast traditionele samengestelde balkenlagen komen in de bedrijfsgebouwen nog divers geconstrueerde gewelfde plafonneringen aan waaronder gepleisterde troggewelven tussen overhoekse houten liggers in de paardenstallen. De koeienstallen, die aan weerszij met lisenen werden verzwaard, zijn op zeldzame wijze overwelfd door bakstenen koepelgewelven met moerbogen op zuilen en lisenen.
Het onmiddellijk omringend historisch permanent grasland maakt als functioneel bijhorend en oorspronkelijk cultuurlandschappelijk kader onlosmakelijk deel uit van de hoevesite evenals de deels ommuurde voormalige moestuin die de westzijde van het binnenerf afsluit en de rest vormt van een vroegere schuur.