Beschrijving
Deze bescherming betrof de cementrustieke Belvedère of uitkijktoren op Tiegemberg met inbegrip van het tickethuisje, de bergruimte en de torenconstructie met uitkijkplatformen en trappen.
De bescherming werd nietig verklaard door het arrest nr. 250.902 van de Raad van State.
Waarden
De cementrustieke 'Belvedère' of uitkijktoren op Tiegemberg met tickethuisje, bergruimte en torenconstructie met twee uitkijkplatformen voorzien van trappen was beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
ruimtelijk-structurerende waarde
Door de prominente ligging van de uitkijktoren of 'Belvedère' op een heuveltop van het Schelde-Leie-interfluvium, torent de pittoreske constructie boven de omgeving uit. De constructie trekt daarmee de aandacht van de bezoeker. De uitkijktoren markeert de heuveltop van de Tiegemberg. Vanop de uitkijktoren is een uitzonderlijk oriënterend uitzicht over de wijde omgeving mogelijk, onder meer aan de hand van markante bosmassieven en herkenbare kerktorens.
historische waarde
De cementrustieke uitkijktoren of 'Belvedère' werd op het einde van de 19de eeuw of het begin van de 20ste eeuw op de Tiegemberg gebouwd om bedevaarders en toeristen te laten genieten van een voor Vlaanderen uitzonderlijk gaaf en open panorama. De uitkijktoren vormt het sluitstuk van het door handelaar, mecenas en lokaal politicus Vital Moreels uitgebouwde bedevaartpark. Omwille van de hoge ligging en het gunstige uitzicht over een groot deel van de Leievallei fungeerde de 'Belvedère' tijdens de Eerste Wereldoorlog als observatiepost voor de Duitse troepen.
architecturale waarde
De cementrustieke 'Belvedère' vormt een unieke getuige en tevens het sluitstuk van de uitbouw van het Sint-Arnolduspark in een fantasierijke, pittoreske bouwstijl. De toren kent een complexe tweeledige opbouw bestaande uit het ronde, vrij gesloten ticket- en wachtershuisje, en de hogere open uitkijktoren met twee uitkijkplatformen. Bij het tickethuisje wordt de bewuste nabootsing van de natuur, met 'grotstenen' en beraping in rotspleister, imitatieboomstammen en -takken gecombineerd met de meer klassieke vormentaal van de sierconsoles, die het platform van het tickethuisje dragen. Bij de eigenlijke uitkijktoren wordt de imitatie van boomstammen ten top gedreven: vier immense boomstammen dragen immers de platformen van de uitkijktoren. Het organisch opgebouwde tickethuisje, gevat onder een overkragend betonnen puntdak en de aansluitende, acht meter hoge uitkijktoren vormen een goed voorbeeld van een folly. Vooral vanaf het einde van de 18de eeuw vormden follies een decoratief modeverschijnsel, dat in talloze vormen in historische tuinen en parken en ook op bijzondere plekken, zoals de Tiegemberg, opdook. Vanaf de tweede helft van de 19de eeuw werd cementrustiek als nieuwe materiaalsoort aangewend voor de vervaardiging van follies.
artistieke waarde
De pittoreske, fantasierijke cementrustiek van de uitkijktoren of 'Belvedère' prikkelt de nieuwsgierigheid bij het beklimmen van de Tiegemberg. Door de imitatie van organische vormen en van boomstammen en -takken vormt de toren een vreemdsoortig en intrigerend bouwwerk. De 'Belvedère' vormt dan ook een erg goed voorbeeld van 'trompe l'oeil'-kunst, die reeds aanwezig was vanaf de antieke tuinkunststijlen en zich doorzette tot in de laatromantische periode. Door de imitatie van organische vormen en van boomstammen en -takken vormt de toren een vreemdsoortig en intrigerend element in het landschap. De architectuur van de toren imiteert expliciet de natuur. De imitatie van boomstammen in diverse formaten, posities en vertakkingen wordt bij de toren ten top gedreven. Deze imitatie varieert van louter fantasie en suggestie bij het tickethuisje en de leuningen, tot de vier immense boomstammen die de dragende elementen van de uitkijktoren vormen.
technische waarde
De uitvoering van de uitkijktoren in cementrustieke materialen vormt een uitzonderlijk voorbeeld van vroege betontechniek. Het model van de betonnen consoles van het tickethuisje, met gestileerde barokke vormgeving, is afgebeeld in de catalogus van de Brusselse firma Blaton-Aubert. Dit laat vermoeden dat de cementrustieke 'Belvedère' geheel of gedeeltelijk door deze gespecialiseerde firma is gerealiseerd.