Geografisch thema

Eine

ID
14109
URI
https://id.erfgoed.net/themas/14109

Beschrijving

Landbouw- en woondorp met een oppervlakte van 890 ha. en met 4.211 inwoners (1.1.1996) in Zandlemig-Vlaanderen aan de linkeroever van de Boven-Schelde. Ten noorden grenzend aan Mullem en Heurne, ten oosten aan Nederename volgens oude Schelde-loop, ten zuiden aan Ename, Oudenaarde en Bevere, ten westen aan Ooike en Wannegem-Lede (Kruishoutem). Sedert 1965 gefusioneerd met Oudenaarde.

Eertijds was Eine een van west naar oost uitspringende landtong. Ten noorden liep de Marollebeek (Grote Beek) en vormde een ondiep valleitje. In de middeleeuwen werd de ham kunstmatig ingericht tot een achtvormig omgracht gebied, kenmerkend voor een adellijke bewoningsvorm in de 10de of 11de eeuw. De kleine lus met de burcht, het defensief gedeelte dat nog herkenbaar was tot in de 17de eeuw, is thans te situeren tussen de kerk en het station en is door de spoorweg doorsneden. De grote lus met de Sint-Eligiuskerk en omringend kerkhof bleef bewaard, evenals de kenmerkende ovaalvormige aanleg van het dorpsplein.

Het dorpscentrum lag ten westen van het kerkareaal, op de overgang van het alluvium van de Schelde naar de lemige zandgronden. De eerste gronden werden als drassige weiden gebruikt, de andere als akkers. Op deze overgang liep de grote verbindingsbaan tussen Doornik en Gent.

Eine heeft een zeer oude geschiedenis, de naam zou afkomstig zijn van Agina (Belgisch), als omschrijving om een beek aan te duiden (wellicht de huidige Marollebeek). De parochiepatroon is Sint-Eligius. Eine behoorde in de 7de eeuw tot het bisdom Doornik, door de ligging op de linkeroever van de Schelde. De Heren van Eine waren leden van de familie van Petegem en als beren van Vlaanderen behoorden ze tot de topadel van het graafschap, hun jurisdictie strekte zich uit tot binnen de stadswallen van Oudenaarde. De feodale families die opeenvolgend Eine bezaten vanaf de 12de eeuw zijn: de Landast, Baucourt, Mastaing, de Langlée, Pecq en de Lichtervelde. In 1185 richtte A. de Landast in de kerk een kapittel op.

Tot in 1559 was Eine aan het bisdom Doornik gebonden. De overgang naar het nieuwe bisdom Gent werd gevolgd door verwoestingen van de geuzentijd. Tijdens de Franse Revolutie werd het kapittel ontbonden bij dekreet van 15 september 1796. De parochie zelf stond onder het patronaat van de abdij van Ename. De heerlijkheid Eine had een hoogpointerschap van de Nederkasselrij van Oudenaarde. De Slag van Oudenaarde werd grotendeels te Eine uitgevochten, ter nagedachtenis hiervan werden een aantal kapelletjes van dezelfde grootte en vorm opgetrokken. Het zogenaamde "Kapiteinskapelletje", waar een Frans kapitein zou begraven liggen, was het bekendste en verdween met de ringlaanwerken rond Oudenaarde.

In het wegennet wordt de belangrijkste as gevormd door de weg aan de Schelde richting Gent. Het oude tracé loopt over de Nestor de Tièrestraat (vroeger Heirbaan naar Oudenaarde) en de Heurnestraat (vroeger Oude of Kleine Heirweg). Het tracé over de Graaf van Landaststraat (vroeger Kleine Heirweg) kan slechts ontstaan zijn na de ontginningen van de 11de en 12de eeuw. Een andere oude weg loopt van Eine naar Mullem over de Serpentsstraat en Herlegem.

Mede door de aanleg van de spoorlijn Oudenaarde-Gent in 1857 kreeg de dorpskom een vrij industrieel karakter. In de 19de eeuw was de economische activiteit gebaseerd op landbouw en lijnwaadindustrie. Na de plattelandscrisis van de tweede helft van de 19deeeuw, volgde in de tweede helft van de 20ste eeuw industrialisering en verstedelijking. Eine kreeg een nieuwe verbindingsweg, de rijksweg 56 Gent-Oudenaarde (N60), waarlangs een belangrijk industriegebied aangelegd werd op vruchtbare landbouwgronden.

Dorpskern met een uitgesproken landelijk karakter en oude configuratie, trok steeds meer bewoning aan. Een duidelijke evolutie naar verstedelijking zorgde dat lintbebouwing ging overheersen op de concentrische dorpskern, in de omgeving van de parochiekerk, zodat de historische hoofdstructuur aangetast werd. Opmerkelijk in het dorpsbeeld waren diverse grote landhuizen die in de 19de eeuw opgericht waren door plaatselijke textielfabrikanten. In de Fabrieksstraat bij de spoorweg, stond de zeer karakteristieke spinnerij en olieslagerij Van der Straeten uit de 19de eeuw, die in de jaren 1970 gesloopt werd. In 1918 werd het dorp zeer ernstig beschadigd, vooral in de buurt van het station. In 1929 werd de nieuwe Ohiobrug over de Schelde geopend.

Vandaag heeft de dorpskom een stedelijk karakter gekregen, slechts enkele mooie gevels en burgerhuizen van tweede kwart 20ste eeuw, oude hoeven en landelijke huizen aan de Omloop getuigen van wat vroeger gemeengoed was. De meersen die vroeger als hooiland dienden, zijn nu droog bemaald en worden als industriezone bebouwd. Nieuwe woonwijken en nieuwe industrievestingen hebben Eine omgevormd tot een uitgestrekte woon- en werkagglomeratie. De stedelijke begraafplaats is sedert 1976 in Eine gevestigd.

  • Hospitaalarchief Oudenaarde, Kaarten- en prentenfonds, nr. 38.
  • BERINGS G. 1989: Landschap, geschiedenis en archeologie in het Oudenaardse, Oudenaarde, 74-78.
  • CLAEYS BOUVAERT J.1978: Het necrologium en obituarium van Eine (ca. 1280- 15de eeuw), Brussel.
  • DEVOS P. 1992: Het dorp Eine, Monumenten en Landschappen in Oudenaarde, IV, Oudenaarde, 56-59.
  • DEVOS P. 1993: De Sint-Eligiuskerk te Eine, een romaanse kollegiale en haar crypte, Gent.
  • DECAVEL-VANDORPE L. 1980: Hoeveroute nr. 3, Oudenaarde.
  • VANDEPUTTE J. Th. 1966: De Eindries, Straten-Gebouwen-mensen-feiten, Uit de Geschiedenis van Oudenaarde, Brussel, 43.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K., TACK A. & VERBEECK M. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Stad Oudenaarde met fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke; Tack, Anja
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Eine [online], https://id.erfgoed.net/themas/14109 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.