Geografisch thema

Sint-Pieters-Voeren

ID
13831
URI
https://id.erfgoed.net/themas/13831

Beschrijving

De bewoning klimt op tot de prehistorie: in de beboste gebieden en in het gehucht Rulen werden neolithische woonhaarden en silexateliers gevonden.

Het gebied was in oorsprong een allodiale heerlijkheid, in 1242 geschonken door een ridder Daniel van Voeren aan de Duitse Orde (landcommanderie Alden Biesen) bij zijn intrede in de orde. Deze heerlijkheid bezat gedurende heel het Ancien Régime (de Duitse Orde werd in 1798 opgeheven) het statuut van vrije rijksheerlijkheid, waar de grootcommandeur van Alden Biesen het volledige bezit der heerlijke rechten genoot; de schepenbank, door hem benoemd, ging in beroep bij die van Aken.

In tweede helft van de 13de eeuw wordt in Sint-Pieters-Voeren een commanderie opgericht. De kerk van Sint-Pieters-Stoel was een kapel van de kerk van Sint-Martens-Voeren; de tienden waren in bezit van het kapittel van laatstgenoemde kerk.

Landbouwgemeente met voornamelijk veeteelt (80 procent van het landbouwareaal is weideland). Het Voerdal -de Voer ontspringt in de gemeente- was tot het einde van de 18de eeuw gekenmerkt door zijn dichte bebossing; nu nog vormen het Sint-Gillisbos en het Vrouwenbos samen met 248 hecaren het grootste bos in Voeren. Nog in 18de eeuw is de graanteelt even belangrijk als de veeteelt. Deze toestand wijzigt dramatisch op het einde van de 19de, begin 20ste eeuw, periode van de echte "Vergrünländung", die het huidige uitzicht van de gemeente bepaalt. Bij gebrek aan plaatselijke tewerkstelling buiten de landbouw is een bevolkingsuitwijking vast te stellen, ingezet in de 19de eeuw en zich in de 20ste eeuw doorzettend ( in 1831: 428; in 1976: 250 inwoners). Thans ook woongemeente voor forenzen naar Maastricht, Visé en Luik.

De opgesomde factoren vinden hun weerspiegeling in de bebouwing, gegroepeerd in een straatdorppatroon met zeer lage densiteit, waarvan de kern wordt gevormd door een klein plein vóór de kerk. Een groot deel ervan bestaat uit hoeven, de meeste thans buiten bedrijf, beantwoordend aan het type van klein bedrijf: slechts één vierkanthoeve (Brabant), de overige hoeven, met beperkt aantal losstaande bestanddelen, zijn dikwijls ontstaan uit een langgestrekt type; de omschakeling van gemengd bedrijf naar eenzijdige veeteelteconomie is af te lezen uit het vrijwel volledig verdwijnen der dwarsschuren eind einde 19de, begin 20ste eeuw door verbouwing tot stallen. Sint-Pieters-Voeren kent, samen met Sint-Martens-Voeren, de hoogste concentratie van gebouwen opgetrokken uit silex; de silexbouw komt voor waar het gesteente gemakkelijk kan gewonnen worden in de bovenlagen van de ondergrond.

Oppervlakte: 512 hectare. Aantal inwoners (1976): 250.

  • De Voerstreek (De Tijdspiegel, 31, 1976, pagina 18-21).
  • de CRASSIER L., Histoire du baillage des Vieux Joncs et des 12 commanderies qui en dépendaient: La commanderie de Fouron Saint-Pierre (Publications de la Société historique et archéologique dans le Limbourg, 41, 1905, pagina 197-308).
  • DE PUYDT M., Atelier néolithique de Rullen et découvertes faites sur le territoire de Fouron-Saint-Pierre (Province de Liège), Liège, 1914.
  • DE RYCKEL A.,Les communes de la province de Liège. Notices historiques, Liège, 1892, pagina 214-216.
  • KNAPEN-LESCRENIER A.M., Répertoire bibliographique des trouvailles archéologiques de la province de Liège. Les âges de la Pierre (Nationaal Centrum voor Oudheidkundige Navorsingen in België. Oudheidkundige repertoria. Reeks a/ Bibliografische repertoria), Brussel, 1966, pagina 271-277.
  • NIJSSEN J.,Manuscript Voerense percelen.
  • PALMANS R., Voeren anders bekeken (Vlaamse Toeristische bibliotheek), Antwerpen, 1986, pagina 37-39.
  • VAN GELDER W., Voerstreek (Toeristisch Wegwijs), Antwerpen, 1981, pagina 51-56.
  • WALPOT M., De evolutie van het agrarisch landschap in de landen van Overmaas (Heem, 4-5, 1959, pagina 34-49).

Bron: SCHLUSMANS F. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kanton Voeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Bomencirkel van zes opgaande eiken

  • Omvat
    Bron De Drink

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Commanderie van de Duitse Orde

  • Omvat
    Dorpswoning

  • Omvat
    Dorpswoning gedateerd 1859

  • Omvat
    Elektriciteitscabine

  • Omvat
    Geknotte winterlinde

  • Omvat
    Gemengde houtkant langs Voer

  • Omvat
    Geschoren afsluitingshagen

  • Omvat
    Geschoren meidoornhaag als erfafsluiting

  • Omvat
    Gesloten hoeve

  • Omvat
    Hoeve

  • Omvat
    Hoeve Lohoeve

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoeve met losse bestanddelen

  • Omvat
    Hoogstamboomgaard

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud

  • Omvat
    Houtkant op talud holle weg

  • Omvat
    Houtkant op talud langs holle weg

  • Omvat
    Houtkant op talud langs holle weg

  • Omvat
    Houtkant op talud langs holle weg

  • Omvat
    Houtkant van doorgeschoten meidoorn op talud

  • Omvat
    Kaphaag van haagbeuk

  • Omvat
    Kaphaag van haagbeuk

  • Omvat
    Kaphaag van haagbeuk

  • Omvat
    Kaphaag van haagbeuk

  • Omvat
    Kaphaag van haagbeuk in bosrand Vrouwenbos

  • Omvat
    Kasteel Magis

  • Omvat
    Knotbomenrij van els langs Voer

  • Omvat
    Knotesdoorn als hoekboom

  • Omvat
    Knothaagbeuk in bosrand Vrouwenbos

  • Omvat
    Molen van Sint-Pieter

  • Omvat
    Opgaande bomen bij erf

  • Omvat
    Opgaande bomen in hooghoutperceel

  • Omvat
    Opgaande bruine beuken in bosrand

  • Omvat
    Opgaande eik als hoekboom

  • Omvat
    Opgaande zwarte els langs Voer

  • Omvat
    Parallelweg naar Veurs

  • Omvat
    Pastorie Sint-Pieters-Stoelparochie

  • Omvat
    Peerds

  • Omvat
    Sint-Pieterstraat

  • Omvat
    Twee knothaagbeuken

  • Omvat
    Twee opgaande linden

  • Omvat
    Twee opgaande okkernoten

  • Omvat
    Twee opgaande okkernoten

  • Omvat
    Twee opgaande tamme kastanjes

  • Omvat
    Veekeringen in Sint-Pieters-Voeren

  • Omvat
    Veekeringen van meidoorn

  • Omvat
    Veekeringen van meidoorn

  • Omvat
    Veld

  • Omvat
    Voetweg naar Veurs

  • Omvat
    Voetweg van de Commanderie naar Alsbos

  • Omvat
    Wegkruis

  • Is deel van
    Voeren


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Pieters-Voeren [online], https://id.erfgoed.net/themas/13831 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.