Geografisch thema

Kortrijksesteenweg (19de- en 20ste-eeuwse stadsuitbreiding)

ID
3221
URI
https://id.erfgoed.net/themas/3221

Beschrijving

Zeer lange en belangrijke straat vertrekkende van de Kortrijkse Poort in het verlengde van de Kortrijksepoortstraat, de belangrijkste zuidelijke uitvalsweg. Vrij krommend tracé doorheen het gebied zogenaamd "buiten de Kortrijkse Poort" en "Sint-Pieters-Aalst" tot de grens met Sint-Denijs-Westrem. Verder eerder rechtlijnig verloop doorheen Sint-Denijs-Westrem, Sint-Martens-Latem en zo verder naar Kortrijk; tot de aanleg van de autosnelweg E3 de belangrijkste verkeersader in die richting.

De aanleg dateert van 1716-1720. In de loop der jaren doorkruist door de spoorlijn Brussel-Oostende (1839) ter hoogte van het Parkplein en de Ringvaart (1969) juist voor de grens met Sint-Denijs-Westrem. Straatbeeld en bebouwing op te splitsen in verschillende groepen:

Een eerste gedeelte, oorspronkelijk de westelijke aflijning van de voormalige citadel, afbuigend tot voor de ingang van het huidige Citadelpark (aangelegd in 1874) vertoont een overwegend neoclassicistische bebouwing uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Burgerhuizen met enkelhuisopstand, meestal drie traveeën en drie bouwlagen onder zadeldak. Bepleisterde en beschilderde parementen op arduinen plint, gemarkeerd door imitatiebanden op de begane grond, geheel de gevel of het middenrisaliet. Bel-etage meestal voorzien van een centraal ijzeren balkon of houten erker; talrijke later aangebrachte winkelpuien waaronder nog enkele houten puien (nummer 5, 7, 100, 109). Verschillende huizen zijn in eenheidsbebouwing opgetrokken (onder meer nummer 243-249, 266-280, 361-363).

Sporadische oudere bebouwing aan de rechter straatzijde tussen de Meersstraat en Baliestraat (nummer 112-124) en de Smidsestraat en huidige Désiré Van Monckhovenstraat.

Enkele gevels vertonen een rijkere ornamentatie (onder meer nummer 14, 16-26, 137, 177, 253, 291, 393). Hiernaast komen ruimere burgerhuizen voor met vier traveeën gemarkeerd door een zijrisaliet met gebogen frontonbekroning (nummer 62-76, 170) of geaccentueerde centrale travee (nummer 185).

Typische afgeronde hoekpanden met de links gelegen dwarsstraten naar de Koning Leopold II-laan en het park (eveneens afgelijnd na 1875). Recent werden een aantal burgerhuizen vervangen door schaalbrekende flatgebouwen (onder meer de rechter straatwand tussen de Koningin Elisabethlaan en de Koningin Astridlaan).

Het straatgedeelte tussen het park en de spoorweg (parkplein) werd slechts begin 20ste eeuw bebouwd. Naast bepleisterde neoclassicistische panden (onder meer nummer 382 van 1906 naar ontwerp van architect E. De Weerdt, 388, 422, 426, 464-472, 569, 571) komen verschillende geglazuurde en sobere bakstenen parementen voor verrijkt met hardsteen voor plint, cordons en vensteromlijstingen (onder meer nummer 378 en 380 van 1910, 384, 386, 416, 430, 432 van 1901, 573 gedateerd 1903).

De viaduct, aangelegd in 1911 bij het verhogen van de spoorlijn wordt ondersteund door twee rijen gietijzeren kolommen, gemerkt "Victor Bertaux, Bruxelles-Midi", op geprofileerde betonnen sokkels en versierd kapiteel met gevleugeld bevestigingsstuk. Overwelving met bakstenen troggewelfjes tussen I-balken.

Doorheen de wijk Sint-Pieters-Aalst tot het kruispunt zogenaamd "de Sterre" vertoont het straatbeeld een veel minder homogeen karakter. Naast een kleinschalige eenheidsbebouwing met twee of twee en een halve bouwlaag en typische gevelordonnantie en vensters uit het derde kwart van de 19de eeuw (nummer 502-532, 544-558) onderbroken door het geel bakstenen bureelgebouw van de RTT (nummer 540-542) uit het midden van de jaren 1950, komen grote alleenstaande villa's voor, daterend uit het tweede kwart van de 20ste eeuw. Het hoekpand met de Krijgslaan wordt ingenomen door het moderne studentenhome "Koningin Astrid".

Voorbij "de Sterre" tenslotte buigt de steenweg af naar het westen, richting Sint-Denijs-Westrem. Ruime villa's met omringende tuinen in Engelse bouwtrant (onder meer nummer 1004 van 1912 naar ontwerp van architect J. Hayaert) of nieuwe zakelijkheid (nummer 1013 gesigneerd F. Coppieters), uit de eerste helft van de 20ste eeuw en recentere appartementsgebouwen in villastijl bepalen het straatbeeld. Voorbij de Ringvaart vormen twee grote complexen, links het zogenaamde "Maaltekasteel" en park en rechts het ziekenhuis Maria Middelares, de grens met Sint-Denijs-Westrem.

  • Stadsarchief Gent, Bouwaanvragen particuliere woningen, G12, 1906/C/87, 1910/C/23, 1901/C/7, 1912/C/67.

Bron: BOGAERT C., LANCLUS K. & VERBEECK M. 1982: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Gent, 19de- en 20ste-eeuwe stadsuitbreiding, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 4nc, Brussel - Gent.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen; Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Appartementsgebouw ontworpen door Jules Lippens

  • Omvat
    Architectenwoning Jean Pierre Hofman

  • Omvat
    Boerenwoning en villa

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Burgerhuis in second-empirestijl

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door A. Marchand

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door J.G. Semey

  • Omvat
    Burgerhuis ontworpen door Jules Lippens

  • Omvat
    Dokterswoning en privé-kliniek dokter De Maeyer

  • Omvat
    Domein Maaltekasteel

  • Omvat
    Ensemble met architectenwoning Valentin Vaerwijck

  • Omvat
    Ensemble van burgerhuizen

  • Omvat
    Ensemble van neoclassicistische burgerhuizen

  • Omvat
    Gedenkplaat ter ere van Edith Cavell

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis ontworpen door A. Marchand

  • Omvat
    Herenhuis ontworpen door E. De Weerdt

  • Omvat
    Herenhuis ontworpen door F. Minne

  • Omvat
    Hoekcomplex

  • Omvat
    Hoekcomplex

  • Omvat
    Hoekcomplex ontworpen door Prosper Buyck

  • Omvat
    Hoekcomplex Rotonde en burgerhuis

  • Omvat
    Hoekhuis De Karper

  • Omvat
    Kasteel Hanus

  • Omvat
    Koffiehuis 't huis Sint-Pieters-Gent

  • Omvat
    Landhuis met tuin

  • Omvat
    Neoclassicistisch burgerhuis

  • Omvat
    Opgaande amberboom bij ziekenhuis Maria Middelares

  • Omvat
    Telefooncentrale

  • Omvat
    Twee burgerhuizen

  • Omvat
    Twee herenhuizen

  • Omvat
    Villa in Engelse cottagestijl

  • Omvat
    Woning en apotheek naar ontwerp van Herman De Witte

  • Is deel van
    Gent - 19de- en 20ste-eeuwse stadsuitbreiding

  • Is gerelateerd aan
    Kortrijksesteenweg (Sint-Denijs-Westrem)


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kortrijksesteenweg (19de- en 20ste-eeuwse stadsuitbreiding) [online], https://id.erfgoed.net/themas/3221 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.