Geografisch thema

Noordzandstraat

ID
4287
URI
https://id.erfgoed.net/themas/4287

Beschrijving

Van Geldmuntstraat naar 't Zand. Naamgeving naar geografische ligging ten opzichte van het plein 't Zand. Circa 1562 aangeduid met twee namen enerzijds zogenaamd "Noord Zandstraete" en anderzijds zogenaamde "Corte Noord Zandstraete", voor het stuk vanaf Dweersstraat tot de zogenaamde "Noordzandbrug". Brug en bijhorende Noordzandpoort bestonden voor 1127 en loopt over de sinds 1839 overwelfde Kapucijnenrei.

Sanderus (1641) tekent kleinere panden met uitzondering van het zogenaamde "Prinsenhof" dat, zich oorspronkelijk uitstrekte enerzijds van Muntplein tot Ontvangersstraat en anderzijds van Noordzand- tot Moerstraat. In 1662-1663 afbraak van de muur van het bij het Prinsenhof horende staatsieplein, zie Prinsenhof nummer 7. Naast de vele handelshuizen ook locatie van diverse hotels onder meer "Grand Hôtel du Sablon" (nummer 21) en voormalig "Hôtel de Flandre" uit de 18de eeuw (nummer 44) met grote, bijhorende tuin, in 1940 gesloopt en in 1941 vervangen door een neogotisch gebouw, links nummer 42 naar ontwerp van architect Alfons De Pauw in aansluitende bouwtrant van 1905. Ter hoogte van nummers 27-33, het in 1841 opgerichte fort "het Nonnengat" of beluik in doodlopend straatje toegankelijk via tudorboogpoort met soortgelijke nis voorzien van Sint-Jozef met Jezus. Oorspronkelijk drie achter elkaar liggende huisjes die later zijn verbouwd tot één woning. De straat telt in de 19de eeuw een tweetal voorname brouwerijen, enerzijds hoek Kopstraat met bijhorende bedrijfsgebouwen in laatst genoemde; anderzijds, bijna tegenaan 't Zand, de brouwerij zogenaamd "De Gapaard", zie zandstenen bas-reliëf van 1658 met brouwerstaferelen opgenomen in het huis nummer 89: deze brouwerij bezat een uitweg met poort aan de zijde van de toenmalige "Statieplaats". Ter hoogte van het Zilverpand, stond van 1846 tot 1972 het gebouwencomplex van het Sint-Lodewijkscollege.

Huidige dominerende handelsfunctie, ingezet in het derde kwart van de 19de eeuw en leidend tot opeenvolgende verbouwingen van de begane gronden tot winkelpui.

Gekasseide straat met nagenoeg recht tracé, heden als resultaat van opeenvolgende rooilijnwijzigingen bij Koninklijk Besluit, respectievelijk van 7 maart 1859 ter hoogte van nummers 58-64, van 30 december 1865 ter hoogte van nummer 90 tot en met 't Zand nummer 1 en van 28 augustus 1877 met betrekking tot de hoek Dweersstraat. Gietijzeren ophangingspunten van kabels aan gevels verwijzen naar voormalige tramlijn nummer 4, van 1913 tot 1950 in gebruik. Grenspalen bij respectievelijk nummer 24 en nummer 94.

Aan het 17de-eeuwse straatbeeld beantwoorden onder meer eenvoudige trapgevels van twee à drie traveeën en twee à drie bouwlagen met aanpassingen in de loop van de 19de eeuw. Enerzijds weinig oorspronkelijke nummers 22, 69, 71, 86, 88 in baksteenbouw; nummer 71 resulterend van verfraaiende restauratie in 1928 onder meer toevoeging van houten winkelpui met borstwering voorzien van bakstenen visgraatmotief; nummer 22 met aangepaste bovenvensters en consoliderende "Kunstige Herstelling" in 1933 doch grosso modo bewaarde geveltop met drie rondboogvensters voozien van sluitsteen, basementen en imposten. Anderzijds nummers 7, 72-74 bepleisterd; nummer 7 met behouden rondbogig topvenster. Voorts één bepleisterde tuitgevel (nummer 49) met in 1893 toegevoegde negblokken.

In de loop van de 19de eeuw worden ook diephuizen - oudste kern opklimmend tot de 14de eeuw - verbouwd: punt- en trapgevels worden dan vervangen door lijstgevels zie nummers 5 (1854), 6 (1823), 9 (1897), 11, 17 (1850), 18, 24, 35, 37, 55, 58, 67 (1895), 68 (1835), 74, 78, 80 (1830), 84, 94 (1839). Nummer 9 krijgt een neo-rococotintje zie versierde borstwering, sluitstenen op tweede bouwlaag en dakkapellen. Nummer 17 met schermgevel en eenvoudig hoofdgestel met klossen. Nummer 24 verbouwing van oude 17de-eeuwse kern, met, volgens L. Devliegher, toevoeging van de doorlopende onderdorpels in 1851. Nummer 35 met later ingepaste arduinen winkelpui naar ontwerp van architect Maurice Vermeersch (Brugge). Nummer 55 met in 1926 toegevoegde drieledige, gebogen en gevelbrede houten erker. Nummer 84 van baksteen met winkelpui van 1919, oorspronkelijke halfronde bovenvensters in 1946 vervangen door rechthoekige vensters; nummer 94 in aansluitende bouwstijl.

Eclectische trapgevels met barokinslag zoals bijvoorbeeld nummers 19, 25, 39, 62 en 81; nummers 19 en 25 opgetrokken als "Kunstige Herstelling" respectievelijk van 1906 naar ontwerp van architect René Cauwe (Brugge) en van 1928; nummer 39 van 1920; nummer 81 van 1926. Nummer 2 met opschrift "herbouwd in 1913". Ook eclectische lijstgevels, nummers 26-30, doorbroken door neoclassicistische dakvensters.

Voorts ook sobere nieuwbouw onder meer nummer 1 van 1961 naar ontwerp van architect T. Chielens (Knokke) in plaats van rijk uitgewerkte eclectische lijstgevel van 1906; nummer 38 in plaats van neoclassicistische lijstgevel van 1872.

  • Dienst Openbare Werken Brugge, Rooilijnwijzigingen, 7 maart 1859, 30 december 1865, 28 augustus 1877.
  • Stadsarchief Brugge, Bouwvergunningen, nummer 95/1850, nummer 121/1854, nummer 4/1872, nummer 95/1889, nummer 59/1893, nummer 173/1895, nummer 115/1905, nummer 31/1906, nummer 51/1920, nummer 822/1926, nummer 852/1926, nummer 611/1928, nummer 721/1928, nummer 218/1933, nummer 606/1961.
  • DEVLIEGHER L. 1975: De huizen van Brugge, Kunstpatrimonium van West-Vlaanderen 2-3, Tielt, 250-256.
  • GEVAERT, E., Conversation, Bulletin des Métiers d'Art, 1910, jrg. 9 nummer 15, p. 455.
  • GEVAERT H., Bruggen in de Brugse binnenstad, Brugge, Gidsenbond, 1999, p. 74.
  • RAU J.A., De huisvesting van het proletariaat in het 19de-eeuwse Brugge. De Forten, in tijdschrift Brugs Ommeland, 1-4, 1996, p. 90-93.
  • VANDEWALLE A., De Brugse brouwerijen, in De Brugse parochies. Het leven in Onze-Lieve-Vrouw, Sint-Walburga, Kristus-Koning, 1989, p. 15.

Bron: GILTÉ S. & VANWALLEGHEM A. 1999: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Brugge, Oudste kern, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 18nA Noord, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Vanwalleghem, Aagje
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Noordzandstraat nummer 7: huis met binnenin bewaarde moerbalken en balksleutels met peerkraalprofiel. Bewaard houten spreidsel tussen de kinderbalken. Deels bewaarde sporenkap in het voorhuis, resten van sporenkap met flieringen in het achterhuis.

  • VAN EENHOOGE D., DEBONNE V. & HANECA K. 2018: Middeleeuwse dakkappen in Brugge en ommeland. Een catalogus, Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 97, Brussel.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Burgerhuis gedateerd 1871

  • Omvat
    Burgerhuis met neoclassicistische lijstgevel

  • Omvat
    Burgerhuis met winkelpui

  • Omvat
    Classicistisch herenhuis

  • Omvat
    Deel brouwerij de Gapaard

  • Omvat
    Eenheidsbebouwing van stadswoningen

  • Omvat
    Grand Hotel du Sablon

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis

  • Omvat
    Herenhuis met classicistische lijstgevel

  • Omvat
    Hoekhuis in neoclassicistische stijl

  • Omvat
    Huis De Gouden Cop

  • Omvat
    Huis De Helm

  • Omvat
    Neoclassicistisch herenhuis

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning

  • Omvat
    Stadswoning 't Wapen van danswyck

  • Omvat
    Stadswoning Den Grooten Anckere

  • Omvat
    Stadswoning gedateerd 1619

  • Omvat
    Stadswoning in eclectische stijl

  • Omvat
    Stadswoning met houten winkelpui

  • Omvat
    Stadswoning met lijstgevel

  • Omvat
    Stadswoning met trapgevel

  • Omvat
    Stadswoning met trapgevel

  • Omvat
    Stadswoning met trapgevel en Mariabeeld

  • Omvat
    Stadswoning met winkelpui

  • Omvat
    Stadswoningen met trapgevels

  • Is deel van
    Brugge - oudste kern


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Noordzandstraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/4287 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.