Beschrijving

Philippus Xaverius Vander Meersch werd geboren te Oudenaarde op 15 juni 1749 als zoon van Joseph van der Meersch en Johanna Van den Hende. De familie Van der Meersch is reeds bekend in Oudenaarde vanaf het einde van de 15de eeuw. Veel van Philippus' voorvaderen bekleedden belangrijke functies in de stad.

Philippus Vander Meersch was behalve kunstschilder en architect ook azijnstoker, koopman in ijzer en in lijnwaad, bierbrouwer en grondeigenaar. Tevens was hij schepen en stadsbouwmeester in Oudenaarde. Vander Meersch volgde eerst privéles schilderkunst in Oudenaarde. Daarna volgde hij in Antwerpen les aan de Academie voor Schilderkunst en aan het Anatomisch Amfitheater. In het atelier van Antheunissen ontwikkelde hij een voorkeur voor landschapschilderkunst, waarin hij zich vooral toelegde op het schilderen van koeien en schapen. Hij schilderde ook een zicht op Oudenaarde naar een plan van Vauban. De kerk van Etikhove bewaart twee religieuze werken van Vander Meersch: "Het scheepje van Sint-Pieter" en "De ladder van Jacob". De landschapsschilder Balthasar-Paul Ommeganck was één van Vander Meersch' leerlingen. In 1769 trok Vander Meersch naar Parijs waar hij les volgde aan de Academie van Sint-Lucas. Hier ontwikkelde hij al snel een interesse in architectuur. Hij volgde vervolgens lessen aan de Koninklijke Academie voor Architectuur en aan de Ecole des Arts, de architectuurschool van Jacques-François Blondel (1705-1774), de belangrijkste Franse architectuurpedagoog van zijn generatie. Via zijn onderwijs en publicaties oefende Blondel een bepalende invloed uit op de stedelijke architectuur van de late 18de eeuw in de Zuidelijke Nederlanden. De vernieuwing in de architectuur van die tijd werd met name bepaald door een nieuw medium: het academieonderwijs.

Het initiatief tot oprichting van een academie ging meestal uit van een privé-persoon, vaak een kunstenaar met buitenlandse vorming. Zo ondergingen veel architecten in de Zuidelijke Nederlanden een Franse vorming waardoor de Franse invloed zich op architecturaal vlak kon doen gelden in de Zuidelijke Nederlanden. Dit was ook het geval bij Vander Meersch. Toen hij in 1773 uit Parijs terugkeerde in Oudenaarde richtte hij samen met jeugdvriend Anthone Van den Hende een gratis school op voor tekenkunst en architectuur. In 1776 vaardigde keizerin Maria Theresia een octrooi uit waarbij ze de Oudenaardse academie onder haar bescherming nam en benoemde tot 'Koninklijke Academie van Tekenkunst, Schilderkunst en Architectuur'. Dit gold als een symbolische bijdrage door de centrale regering, een veel voorkomend fenomeen in de Zuidelijke Nederlanden in die periode.

Philippus Vander Meersch bouwde talrijke huizen in Oudenaarde of voorzag bestaande panden van een nieuwe classicistische gevel. Vander Meersch kan worden beschouwd als de belangrijkste classicistische architect van Oudenaarde. Hij ontwierp ook het hoofdaltaar van de Sint-Walburgakerk en de Pierlepyn fontein op de Louise-Mariekaai (vernieuwd in 1852). Vander Meersch woonde met zijn familie in het 'huis De Craye' op de Markt (nr. 26).

Philippus Vander Meersch trouwde op 8 januari 1788 met Coleta de Bare (1762-1820). Zoon Désiré-Joseph was geneesheer, lokale kunstkenner en vooral een literair historicus, filoloog, bibliograaf en genealoog. Zoon August volgde zijn vader op als architect en bouwde de protestantse tempel en het gerechtshof in Oudenaarde (beide vernield in de Eerste Wereldoorlog).

Philippus Vander Meersch stierf op 21 november 1819 en was de voorloper in vrouwelijke lijn van de bekende Oudenaardse notarissenfamilie Van der Meersch.

Bibliografie

VAN DER MEERSCH D.-J. 1845: Notice sur Gaspar Heuvinck, Jean, Snellinck, Simon de Paepe, Belgische schilders, gevolgd door een woord over de eerste stichters van de Tekenacademie etc. van Oudenaarde in 1773, in: Messager des sciences historiques de la Belgique, 1-31.

VAN CAUWENBERGE E. 1884: Panthéon Audenardais. rapports présentés par Édouard Van Cauwenberghe au Conseil communal d'Audenarde sur les hommes qui ont illustré cette ville, Oudenaarde.

VANDER MEERSCH-LANTMEETERS E. 2001: Kunstenaarsfamilies van Oudenaarde, Oudenaarde.

VANDER MEERSCH-LANTMEETERS E. 1973: Uit de geschiedenis van het geslacht Vandermeersch te Oudenaarde, Oudenaarde

VAN DE VIJVER D. 2003: Ingenieurs en architecten op de drempel van een nieuwe tijd (1750-1830), Leuven.

VANDEWEGHE E. 2011: De groeiende aandacht voor het historische stadsbeeld van Oudenaarde in een tijdperk van modernisering, Handelingen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Oudenaarde XLVIII, 6-53 (10-15).

Datum: 30-04-2019
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Begraafplaats

Café 't Klein Kortrijk

Huis De Craeye

Huis De Gulden Mortier

Koninklijke Academie voor Teken-, Schilder- en Bouwkunst

Landhuis en blekerij met dienstgebouwen en park

Neerhof van Torreken te Walle