erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Fredegandus

bouwkundig element
ID
11284
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11284

Juridische gevolgen

Beschrijving

Vrijstaande georiënteerde kruiskerk met pseudo-basilicale opstand; regionale laatgotiek uit de 17de eeuw; omringend kerkhof.

Eerste kerk, opklimmend tot de 10de eeuw (?), toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw; vanaf eind 15de eeuw - begin 16de eeuw, opkomst van Sint-Fredegandusdevotie; kerk en toren in 1510-37 heropgebouwd, in 1579 bij Slag van Deurne, volledig in puin gelegd. 1603: aanvang bescheiden herstellingswerken; 1615: voltooiing hoogkoor; 1622-28, 1642-44: opbouw, respectievelijk van transept en beuken, op fundamenten oude kerk; de zware westtoren -grondvesten nog bewaard voor huidige hoofdingang- werd niet herbouwd; 1699: verplaatsing doksaal naar de westzijde van de kerk, 1700-01: vergroting hoogkoor met gesloten, driezijdige apsis, 1760-61: herbouw koorgedeelte tussen kruiskoor en apsis. Vergrotingsplannen naar ontwerp van Louis Gife, 1894-98, werden nooit uitgevoerd.

De plattegrond ontvouwt een kruiskerk met driebeukig schip van vijf traveeën en uitgebouwd zuidelijk zijportaal, vlak afgesloten transept van één travee, koor van drie traveeën met driezijdige apsis, rechthoekige sacristie en bergplaats in kooroksels. Leien zadel-, afgewolfde lessenaars- (zijbeuken) en halve schilddaken (sacristie en bergplaats), dakkapellen en vieringtoren met opengewerkte klokkenstoel en ingesnoerde, polygonale spits.

Lijst- en puntgevels (middenbeuk en transept) in baksteenbouw met veelvuldig gebruik van natuursteen voor de plint, talrijke, regelmatig aangebrachte speklagen, hoekkettingen, omlijsting van steigergaten en muuropeningen; latere aandaken van de zuidelijkze transeptgevel. Koorgevels geritmeerd door steunberen; de niet doorlopende speklagen, het verschil in steunberen en metselwerk en de steekbogige muuropeningen van de annexen, verwijzen naar de verbouwing van 1760-61.

Spitsboogvensters met laat- of neogotisch traceerwerk (1887, door Louis Gife). Korfboogvormige hoofdingang in geprofileerde omlijsting; houten lijkdeur met gesculpteerde makelaar met afbeelding van Sint-Fredegandus, engelenhoofjes, en zo meer en jaartal 1644, duidend op de voltooiing van het schip.

Bepleisterd en beschilderd interieur met pseudo-basilicale opstand; spitse scheibogenarcade op ronde zuilen met octogonale sokkel en kapiteel; overkluizing met hele (midden-, dwarsbeuken en koor) en halve (zijbeuken) bepleisterde houten tongewelven op omlopende geprofileerde lijsten.

Mobilair: deels afkomstig van de voormalige Sint-Michielsabdij te Antwerpen; schilderijen op doek en gravure uit de 17de, 18de en 19de eeuw, onder meer door C. Lauwers, P. van den Bemden de Oude, W. Herreyns, A. Van Diepenbeek, J. Vernimmen, M.J. Van Brie. Beelden van hout, marmer en terracotta uit de 16de, 17de, 18de en 19de eeuw; neogotische gepolychromeerde heiligenbeelden door J.B. De Boeck en J.B. Van Wint, circa 1900. Barokke reliekhouders onder meer door G. Kerrickx en C. Struyf, begin 18de eeuw.

Meubilair: gemarmerde portiekaltaren, barok uit de tweede helft van de 17de eeuw; hoofd- en Sint-Fredegandusaltaar door J.B. De Vré, 1701 en 1680, eerstgenoemde met schilderij op doek, Jezus wordt in het graf gelegd, door J.P. Ykens, 1701, laatstgenoemde met schilderij op doek, Prediking van Sint-Fredegandus, door P. Ykens, 1682; Onze-Lieve-Vrouwe-altaar met gestoffeerd Onze-Lieve-Vrouwebeeld met Kind en wereldbol, albast uit de eerste helft van de 17de eeuw, textiel uit de 19de eeuw. Koorgestoelte door P. Convents, 1712. Preekstoel, circa 1771. Biechtstoelen uit 17de, 18de en 19de eeuw. Stenen doopvont, 17de-eeuws, met deksel in messing, 1756-57. Orgel door J. Stevens, Duffel, 1895. 18de-eeuwse sacristiekasten.

  • Provinciaal Archief Antwerpen, Kerken, Deurne, Sint-Fredegandus, dossiers 4, 6.
  • FAUCONNIER A. & ROOSE P., Het historisch orgel in Vlaanderen, dl. IIIa, Antwerpen-arr. Antwerpen, Brussel, 1983, 332-336.
  • JANSEN J., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen. Provincie Antwerpen. Kanton Deurne, Brussel, 1976, 13-15.
  • NOOYENS F., Geschiedenis van Deurne, Deurne, deel 1, 1981, 689-702, 893-919; deel 2, 1982, 283-303, 471-475, 660-664, 771-775.

Bron: KENNES H., PLOMTEUX G. & STEYAERT R. met medewerking van WYLLEMAN L. & HIMLER A. 1992: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Fusiegemeenten, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nd, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Plomteux, Greet
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Sinds 2015 is er een website over de kerk en de parochie: http://www.sintfredegandus.be

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanpassingen met betrekking tot kunstwerken en meubilair:

  • Er is geen kunstwerk aanwezig van C. Lauwers of van J. Vernimmen.
  • M.J. Van Brie, schilder moet zijn Matheus Ignatius van Brée, de directeur van de Academie (vastgesteld tijdens de restauratie van een schilderij uit 1804).
  • Er is een kruisweg aanwezig van Edward Dujardin.
  • Er is geen terracotta beeldhouwwerk aanwezig, in de pastorie zijn wel twee terracotta beeldjes aanwezig afkomstig van de Sint-Michielsabdij.
  • Het Onze-Lieve-Vrouwebeeld (Onze Lieve Vrouw van Peys en Vrede van een nog steeds bestaand broederschap gestart in 1755) is niet van albast maar van gepolychromeerd hout. Enkel hoofd en handen van Onze-Lieve-Vrouw en het Jezuskind zijn gesneden, het lichaam van OLV is een “korf”.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Fredegandus [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/11284 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.