erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Jozef met kerkhof

bouwkundig element
ID
13346
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13346

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerde neogotische basiliek met westtoren, ingeplant bij westelijke toegang van het domein "Oude Gracht" op een met rododendron afgesloten beboomd terrein met kerkhof aan oostzijde.

Historiek

Waarschijnlijk bevond zich een kapel op deze plaats in de 18de eeuw. In 1871 verkreeg baron Osy de Zegwaert de toelating om een kerk op te richten bij zijn domein de "Oude Gracht". Opgetrokken in 1871-1872 naar ontwerp van E. Gife (zie gedenksteen rechts van ingangsdeur; "Ridder Ed. Pycke Gouverneur, J. Harrewijn Burgemeester, Baron Ed. Osy van Wycken, Lud. Schevelenbos Pastoor, Eug. Gife Bouwmeester MDCCCLXXI"). Aanbesteed in juli 1871 en de eerstesteenlegging op 28 september 1871. Oorlogsschade (1944-45) aan daken, bezetting interieur en glasramen, hersteld in 1956. Glasramen van J. Jacobs, J. Hendrickx en M. De Groot geplaatst in 1955-1956. Circa 1960 werden een doopkapel en bergplaatsen aangebouwd naar ontwerp van Laporta en Dietvors.

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt een ingebouwde westtoren, driebeukig schip van vijf traveeën, koor met twee rechte travee en driezijdige sluiting, vierkante sacristie waarop tribune aan de noordzijde van het koor, rechthoekige bergplaatsen aan weerszijden koor.

Bakstenen gebouw op bakstenen sokkel met afzaat van natuursteen; gebruik van natuursteen voor venster- en deuromlijstingen en afdekking steunberen. Ingebouwde vierkante westtoren van vier geledingen onder naaldspits (leien) gemarkeerd door steunberen. Rechthoekige deur in spitsboogvormige omlijsting, archivolten met halfzuiltjes en vlak timpaan met drielob. Spitsboogvensters met neogotische tracering. Achthoekige torenspits met spitsboogvormige galmgaten onder puntgeveltjes.

Schip onder zadeldak (leien) en zijbeuken onder lessenaarsdaken (leien). Aan westgevel gemarkeerd door haaks op elkaar gestelde steunberen. Travee-indeling door middel van steunberen. Zijbeuken en koor met lancetboogvormige tweelichten met bekronend oculus. Ronde bovenlichten in de middenbeuk.

Sacristie met tribune onder lessenaarsdak (leien), bergplaatsen ten noorden onder aanleunend schilddak en ten zuiden onder lessenaarsdak (leien); spitsboogvensters en rechthoekige deur met afgeronde bovenhoeken.

Koor met centrale calvarie en neogotisch grafmonument van de familie Osy de Zegwaert.

Interieur

Beschilderde driebeukige basiliek. Spitsboogvormige scheibogen op zuilen met achtzijdige sokkels en bladwerkkapitelen. Kruisribgewelf met versierde sleutels, op schalken met bladwerkconsoles. Koor met een straalgewelf; blauwgeschilderd en voorzien van sterren. Tribune in noordwand koor, segmentboogvormig afgedekt en gedeeltelijk afgesloten door opengewerkte leuning met driepasmotief. Toren en doksaal met kruisribgewelf met centrale cirkelvormige rib.

Mobilair

Neogotisch mobilair naar ontwerp van E. Gife uitgewerkt door Mattheys, Van Dietvoort en L.F. De Ceuster circa 1872.

  • PROVINCIAAL ARCHIEF ANTWERPEN, Kerken, Ekeren - Hoogboom, Sint Jozef, dossiers 1, 3, 5, 8, 9, 10, 12.
  • JANSSENS R., Eugene Gife 1819-1890. Provinciaal bouwmeester te Antwerpen. Een studie van zijn kerkelijke bouwkunst, Rijksuniversiteit Gent, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1980-1981, p. 260-283.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Plomteux, Greet; Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Kerkhof

Omheind kerkhof met onder andere de familiegraven van de voormalige kasteelheren, een beeld van de hand van Rik Wouters en een perceel met Belgische oud-strijders. 

Historiek

Het kerkhof ontstond wellicht samen met de kerk in 1871-1872. Omdat kasteelheer Eduard Bunge protestants was, werd hem een concessie op het gewijde kerkhof geweigerd. Hij verkocht daarom in 1926 aan de gemeente een bij het kerkhof aansluitend perceel land waar hij en zijn familie in ongewijde grond konden begraven worden.  

Beschrijving

Bij het koor aansluitend kerkhof omheind met een ijzeren hekken op een bakstenen plint. De stijlen zijn bekroond met kruisbloemen en de hekpijlers met Latijnse kruisen.

De familie Osy de Zegwaart, kasteelheren op domein Oude Gracht en bouwheren van de Sint-Jozefskerk liggen begraven tegen het koor van de kerk. Het neogotische hardstenen grafteken bestaat uit een stèle, voorafgegaan door een zerk en een bidbank. De stèle heeft een drielobbige nis, geflankeerd door zuiltjes. In de nis staat het wapenschild en de wapenspreuk van de familie Osy afgebeeld. De hoeken en de gevelpunt van de stèle lopen uit op bloemen. Bovenop de stèle staat een gelobd kruis met een gekruisigde Christus. De grafzerk is omgeven door een manshoog smeedijzeren hek dat ter hoogte van de bidbank door twee hardstenen hekpijlers met verdiepte nissen, ingewerkte zuiltjes en uitlopend op kruisbloemen, wordt onderbroken. De hardstenen neogotische bidbank heeft drielobbige open nissen.

Langsheen het koor staan enkele pastoorsgraven. Een pad rechtop het koor van de kerk wordt geflankeerd door 19de- en 20ste-eeuwse (familie)graven, meestal opgebouwd uit kruisvormige stèles met graftuinen of een stèle met een zerk in eclectische of modernistische stijl. De graftekens zijn voorzien van porseleinen applicaties zoals een Christushoofd en rouwkransen of een gebeeldhouwde gestrikte immortellenkrans. Achterin bleef een kleine selectie graftekens uit de vroege 20ste eeuw en het interbellum bewaard waaronder een boomstamkruis, een betonnen kruis, een sokkel met een porseleinen (?) engel.

Opmerkelijk is het eclectisch portiekgraf voor de familie Mathot met dubbele zuilen en de afbeelding van lauriertakken, serafijnen en een verrezen christus.

Het graf van de familie Vanderlinden die het Kasteel Hazenveld bewoonden, is getooid met een beeld van Rik Wouters, voorstellende Nel.

Achterin ligt het graf voor de familie Eduard Bunge (1859-1927), kasteelheren op het domein Oude Gracht na de familie Osy de Zegwaart. Het graf werd opgericht in 1926 en bestaat uit een sokkel met er op een natuurstenen vrouwenfiguur en een kruis. Kleinere graftekens herinneren aan andere leden van de familie Bunge die er begraven liggen. Een ijzeren poortje liet toe dat de familie steeds ongestoord het graf kon bezoeken zonder het gewijde kerkhof te betreden.

Te zuidoosten ligt een perceel met Belgische oud-strijders onder uniforme graftekens.

Het plaatsbezoek vond plaats in 2016.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Jozef met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13346 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.