Historiek

Heerlijkheid voor eerst vermeld in 1289, achtereenvolgens in het bezit van de families Volcaert (13de eeuw), Berthout (13de eeuw - 14de eeuw), Van Ranst (14de eeuw - 16de eeuw), Perrenot, onder meer kardinaal Antoine Perrenot de Granvelle (16de eeuw) en de Fiennes (17de eeuw - 18de eeuw); het kasteel kende in de 19de en de 20ste eeuw verscheidene eigenaars, heden eigendom van R. Van Daele.

Het middeleeuwse slot (13de - 14de eeuw), midden 15de eeuw verbouwd en vergroot, werd door Granvelle veranderd in een weelderig buitenverblijf. Granvelle vergrootte het goed met de zogenaamde "cardinaelsdorpen" (Mortsel, Edegem, Luithagen, Boechout, Borsbeek, Hove, Vremde, Kontich, Waarloos, Reet en Aartselaar) die in 1570 gebundeld werden tot een graafschap Cantecroy, dat korte tijd later (eerste kwart van de 17de eeuw) opnieuw verbrokkeld werd. Op bevel van de hertog van Alom werd de burcht circa 1570 opnieuw versterkt: een zware ringmuur werd om de aarden wal (zie slotgracht uit de eerste helft van de 16de eeuw) heengebouwd met bastions op de hoeken en aan de noordzijde een verhoogd terras voor artilleriestukken. Cantecroy was strategisch zeer belangrijk als laatste versterking voor Antwerpen en als controlepunt voor de banen van Antwerpen naar Lier en Mechelen. In 1618 kocht de stad Antwerpen de donjon en verscheidene andere gebouwen op, om de burcht haar versterkt karakter te ontnemen, het kasteel werd ontmanteld (muren, bastions en toren) en leverde op die manier bouwmaterialen voor restauraties in de omgeving. Drie gebouwen bleven overeind, namelijk het poortgebouw, de kapel met kapellanie en de boerderij met stallingen. Toegangsgebouw werd in de tweede helft van de 17de eeuw vergroot en omgebouwd tot herenwoning. Bij het graven van Fort IV in 1860 viel het kasteel binnen de perimeter van de militaire servituten waardoor het gronden verloor en eigenlijk tot verdwijnen gedoemd was.

Heden blijft van het oude kasteel alleen nog de herenwoning, de kapel en de boerderij over; de overige gebouwen werden in de tweede helft van de 20ste eeuw opgericht gedeeltelijk met recuperatiemateriaal uit Antwerpen (zie schade aangericht door vliegende bommen tijdens Tweede Wereldoorlog) en omgeving.

Beschrijving

Vierkant omwald slot (slotgracht uit de eerste helft van de 16de eeuw) met tuin gelegen tussen Krijgsbaan (noord) en Fort IV (zuid); onderbouw van bak- en zandstenen ringmuur van 1570-80 met bastions op hoeken.

Woonhuis met poort ten noorden van het zuidwestelijke bastion, toegankelijk via bakstenen brug met vier rondbogen in as van de vroegere dreef. Herenwoning van zes traveeën en drie bouwlagen onder schilddak (leien); opgericht op funderingen van het poortgebouw van de eerste buitenwal (midden 15de eeuw), vergroot tijdens versterkingswerken van 157080, verdere verbouwingswerken in de tweede helft van de 17de eeuw, rechts (op bastion) aanhorigheid van een verdieping van 1920. Westgevel onderaan schuin uitlopend (zie funderingen uit de 15de eeuw en omwalling van 1570); bak- en zandstenen lijstgevel met sporen van bepleistering; zandstenen onderbouw, speklagen en steigergaten; doorlopende kordons en kroonlijst op klossen. Beluikte rechthoekige vensters met uitspringende bovendorpel en wigvormige ontlasting, in schuin muurgedeelte dieper liggend. Rechts latere (?) toegangstravee met eenvoudige natuurstenen rondboogpoort, hierachter rondboogdoorgang met casementen (16de eeuw). Oostgevel in neotraditionele stijl verbouwd circa 1920, namelijk muuropeningen, paramentwerk, uitbouw met trap en terras; rond torentje onder leien spits van 1947.

Tegenover het poortgebouw, kleine rechthoekige kapel van twee traveeën onder zadeldak (pannen), met kern uit de 15de eeuw, vernieuwd in de tweede helft van de 17de eeuw. Bak- en zandstenen gebouw; spitsboogvensters met geprofileerd beloop.

Op de zuidelijke ringmuur, hoeve van één bouwlaag onder zadeldak (pannen) daterend uit de 17de eeuw, sterk gerestaureerd in de 20ste eeuw (onder meer muuropeningen en dakvensters). Verankerd bak- en zandstenen gebouw met rechthoekige vensters, onder meer kruis-, klooster- en bolkozijnen; westelijke gevel met vlechtingen.

Voorts aansluitend, ten oosten van kapel, in U-vorm geplaatste gebouwen van twee bouwlagen onder leien dak, opgericht in het derde kwart van de 20ste eeuw met recuperatiemateriaal (onder meer zandsteen, hardstenen arcades en deuromlijstingen). Verankerde bak- en zandstenen lijst-, punt- en trapgevels gemarkeerd door vierkante donjon (ten noordoosten), ronde toren met uitkijkverdieping (ten zuidoosten) en polygonale hoektoren (ten zuidoosten). Zandstenen plint, speklagen, kordons, hoekstenen, negblokken, wigvormige ontlasting en steigergaten. Kruis-, klooster- en bolkozijnen; verder rechthoekige vensters, in de topgevels in drielicht geplaatst.