erfgoedobject

Linnenblekerij Bleyckhof

bouwkundig element
ID
13982
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13982

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Linnenblekerij Bleyckhof
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Kasteel Bleyckhof
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Vallei van het Groot Schijn
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Voormalige linnenblekerij van 1748, gelegen in de beboste vallei van de Grote Schijn ten noorden van de gemeente.

Rechthoekig kasteel grotendeels uit het tweede tot derde kwart van de 18de eeuw, binnen rechthoekige omgrachting aansluitend bij Grote Schijn. L-vormige aanhorigheden namelijk hovenierswoning, stalling en koetshuis uit het eerste kwart van de 20ste eeuw (?) gelegen binnen de omgrachting aan oostzijde. Dubbele eikendreef-naar Schildesteenweg axiaal op ingangstravee van het kasteel.

HISTORIEK

In 1699 blokkeerde landvoogd Maximiliaan van Beieren de invoer van weefsels en de uitvoer van wol. Beantwoord door een verbod van alle invoer naar de Verenigde Provinciën. Te Antwerpen besloot men een eigen blekerij op te richten tegen de Herentalse vaart te Borgerhout. Deze verkreeg dat binnen de twee uren gaan in de omtrek geen andere blekerij mocht worden opgericht. Daar deze blekerij een groot succes kende kocht Joannes Van der Smissen in 1748 enkele percelen te Oelegem om er een blekerij op te richten met groot huis, stalling, was- en bleekhuis, bak- en brouwhuis, en een achttal grachten naar Grote Schijn. Om aan de grond de vereiste hoedanigheid te geven werd een laag steengruis, kiezelzand en zand aangebracht alsook een bedding van gras. Het linnen verkreeg door herhaald woken, afkoken, wassen, spoelen, uitspreiden op de bleekvelden en besproeien met zuiver water het gewenste wit. De blekerij die een octrooi of wettelijke vergunning had werd in 1768 verkocht aan Franciscus Dierckxens, Joannes Baptista de Wandele en Jan Peter Gilbert; toen was er reeds sprake van een huis met boven- en benedenkamers, dus met twee bouwlagen

Reeds in 1777 verkocht aan Antonius Josephus Gilbert, Maria Barbara Gilbert en Petrus Mies. In begin 19de eeuw kwamen chemische bleekmiddelen op de markt en circa 1830 had de werking van de blekerij opgehouden.

Blijft als residentie in handen van de familie Gilbert tot 1892. Vervolgens in bezit van Egied Edward Masquelier (1892), Lodewijk Jozef de Brouckhoven de Bergeyck (1914), Harold della Faille de Leverghem - de Brouckhoven de Bergeyck (1938). Deze laatste liet het gebouw ontpleisteren, bij zuidgevel de vensters van de tweede bouwlaag vergroten en een erker aanbrengen, de muuropeningen werden ook vernieuwd en de kanaaltjes gedempt.

BESCHRIJVING

Rechthoekig kasteel van 1748 verbouwd in het derde kwart van de 20ste eeuw; noord- en zuidgevels van negen traveeën en twee bouwlagen onder schilddak (leien) met recente dakkapellen. Noordgevel met rechthoekige dakvensters in houten omlijsting met voluten, gebogen kroonlijst bekroond met vaas; zuidgevel met steekboogvormig dakvenster in houten omlijstig met gebogen kroonlijst. Bakstenen gebouw op deels gecementeerde en deels natuurstenen plint. Recent aangebrachte of vernieuwde hoekstenen en banden van natuursteen; geprofileerde en bepleisterde kroonlijst.

Noordelijke voorgevel : geaccentueerde middentravee van natuursteen met halfzuilen op hoge vierkante sokkel onder architraaf met lijstkapiteel, geprofileerde lijst en kroonlijst waarop balkon met smeedijzeren leuning. Tweede bouwlaag vlakke pilasters onder gebroken boogvormig fronton met vaasvormige bekroning. Rondboogdeur in omlijsting met vlakke stijlen, geriemde boogomlijsting met imposten en sluitsteen. Schouderboogvormig deurvenster in geriemde omlijsting met sluitsteen. Oculus in fronton. Eerste bouwlaag steekboogvensters in geriemde omlijsting van hardsteen, met sluitsteen en geprofileerde lekdrempel. Verder rechthoekige vensters op lekdrempels.

Zuidelijke tuingevel: gedichte zuilengalerij van tweemaal drie traveeën; zuiltjes met eenvoudig kapiteel en geriemde rondbogen met gegroefde sluitsteen, onder verankerd en geprofileerd hoofdgestel van zandsteen. Centrale rechthoekige erker uit het derde kwart van de 20ste eeuw; vlakke arduinen pilasters onder kroonlijst waarop balkon met balusters en postamenten bekroond met vazen. Gelijkvloers rondboogvenster in hardstenen omlijsting met vlakke pilasters, geriemde boogomlijsting met sluitsteen en imposten. Deurvenster in geriemde omlijsting met sluitsteen en oren versierd met bloemmotief. Rondboogvensters en deuren in gedichte zuilengalerij. Overige vensters rechthoekig met negblokken van zandsteen en arduinen dorpels. Zijgevels met aan zuidzijde rondboog met zuiltjes en geriemde rondboog met gegroefde sluitsteen. Nieuwe of vernieuwde rechthoekige muuropeningen met negblokken van zandsteen en arduinen dorpels.

Omhaagd en omgracht domein met grasperk aan zuidzijde, toegankelijk via bakstenen brug met bakstenen leuning afgedekt met hardsteen. Poort bestaande uit geblokte pijlers op hoge sokkel en geprofileerd kapiteel met bolvormige bekroning; hiertussen gesmeed ijzeren hek.

  • OP DE BEECK E., Kastelen der Antwerpse Kempen, Aarschot 1960, 54-55.
  • THIJS A., De textielnijverheid, in Industriële revoluties in de provincie Antwerpen, o.l.v. Baetens R., Antwerpen-Weesp, 1984, 121-136.
  • VAN DER AVERT W., Een geklasseerd monument voor een jaartje Het Bleyckhof in Oelegem, in Jaarboek 1980, Heemkundige kring "De Brakken" Oelegem v.z.w., 32-41.
  • VAN DER AVERT W., De Schijnvallei, een moerassig landschap, 1978 (onuitgegeven).

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Schildesteenweg

  • Is deel van
    Vallei van het Groot Schijn


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Linnenblekerij Bleyckhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13982 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.