erfgoedobject

Klooster der wilhelmieten

bouwkundig element
ID
17147
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/17147

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalig klooster der wilhelmieten, later Onze-Lieve-Vrouw-Presentatieschool, zogenaamd Instituut Anna Piers, ook "Nieuw Geestelijk Hof" genoemd. Heden "Sint-Maarten" bovenschool.

Kloostergebouw aan de straatzijde; haaks tegen de achtergevel, twee schoolgebouwen waarvan één langs de Kallobaan; ten noorden van het klooster, aan de overzijde van de speelplaats, de kapel; ten noordwesten de vroegere hoeve. Binnen de begrenzing van dit domein waarop talrijke nieuwe schoolgebouwen en een ruim park met hoogstammige bomen, het zogenaamde Huis Clippeleer, Kallobaan 3A.

De congregatie van Onze-Lieve-Vrouw-Presentatie werd gesticht door de geestelijke dochter Anne Françoise Piers (1664- 1751) om ouderloze meisjes te onderrichten in de godsdienst en het kantwerk. Bij de aanvang betrokken zij een huis in de Vrasenestraat, tegenover de ouderlijke woning van de stichteres. Na aankoop in 1723 van het zogenaamd Hof ter Welle, verbleef de congregatie aldaar tot in 1881, jaar waarin zij haar hoofdzetel verplaatste naar de Kloosterstraat, na aankoop van het in 1783 door Jozef II afgeschafte klooster der wilhelmieten (te Beveren sinds 1461). Na de afschaffing van laatstgenoemde werden de gebouwen gesloopt en het materiaal gebruikt voor de bouw van het groot herenhuis in de Kloosterstraat (huidig klooster); het kerkmobilair werd verspreid over verschillende kerken in het Land van Waas.

Kloostergebouw aan de straatzijde. Lijstgevel van vijftien traveeën en twee bouwlagen onder afzonderlijke zadeldaken (nok evenwijdig aan straat, kunstleien), in twee fasen opgetrokken. De eerste tien traveeën kwamen tot stand in 1807, de laatste vijf werden circa 1920 van één bovenverdieping voorzien en volledige identiek uitgewerkt als de overige, zodat een beschilderde en bepleisterde gevel ontstond met rechthoekige vensters voorzien van verspringende dagkanten, zonneblinden op de begane grond en verdiepte borstweringen op de bovenverdieping. In de vijfde en elfde travee een rondbogige vleugelpoort in rechthoekige omlijsting met gestrekte waterlijst op diamantkopconsoles. Klassieke gevelbeëindiging met gelede architraaf, vlakke fries en zware houten kroonlijst op modillons. Heden is de hele gevel voorzien van een nieuw baksteenparement op hoge arduinen plint. De vijf middelste traveeën, geflankeerd door de twee poorten, zijn op de begane grond bekleed met arduin. De poorten zijn rechthoekig uitgewerkt.

De achtergevel geeft ons een goed beeld van hoe de voorgevel eruit zag; enkel de centrale vijf traveeën zijn zichtbaar vanop de speelplaats. Haaks tegen de overige traveeën zijn gebouwen opgetrokken. Bepleisterde en geschilderde lijstgevel op donkere plint. Eertijds beluikte, rechthoekige vensters in vlakke, gecementeerde omlijsting (19de-eeuws houtwerk); verdiepte borstweringen op de bovenverdieping. Hoge rechthoekige deur met behouden zonneblinden. Gevel beëindigd op gelede architraaf, vlakke fries met toegestopte steigergaten, zware houten kroonlijst op modillons.

Interieur in empirestijl (onder meer spreekkamers, trapzaal) ingericht in het eerste kwart van de 19de eeuw, door Jan Baptist Everaert de Gheelhauts, later burgemeester van Beveren.

Mobilair: Schilderijen: onder meer "Anna Françoise Piers" (17de eeuw), "Moeder van A.F. Piers" (17de eeuw), "Aanbidding der Wijzen" (B. van Orley, 16de eeuw). Drie lavistekeningen van het wilhelmietenklooster kort voor de afbraak ervan (Hendrik Frans De Corte, Antwerpen). Beeld in witsteen "Maria Onbevlekt Ontvangen" (J. Geefs, 1896); verschillende houten madonnabeeldjes.

Meubilair: onder meer eikehouten bureaumeubel van A.F. Piers.

Haaks tegen de achtergevel, een U-vormige plattegrond vormend met het kloostergebouw, twee vleugels van 1883. De oostvleugel bepaalt de rooilijn van de Kallobaan en werd gebouwd als stal. Bakstenen gebouw van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok loodrecht op Kloosterstraat, leien). Eenvoudige rechthoekige vensters, met luiken en arduinen lekdrempels op de begane grond. Achtergevel aansluitend bij deze van het kloostergebouw: bepleisterde en geschilderde lijstgevel van vijf traveeën op donkere plint. Traveeën verticaal gemarkeerd door kolossale pilasters; de tweede zwaarder uitgewerkt tot schouw. Horizontale markering door middel van gekorniste, bepleisterde puilijst, arduinen cordon, bepleisterde architraaf en gekorniste houten kroonlijst op modillons. Begane grond met korfboogarcade, dichtgemetseld na uitsparing van rechthoekige vensters (in casu deurvenster in de vierde travee); geprofileerde booglijst met diamantkopsluitsteen. Bovenverdieping met rechthoekige vensters in geriemde omlijsting met rijk versierde sluitsteen; bewaard houtwerk.

In het verlengde van deze vleugel, schoolgebouwen met hetzelfde volume, uit de eerste helft van de 20ste eeuw.

De westvleugel werd in het derde kwart van de 20ste eeuw vervangen door een skeletbouw van vier bouwlagen onder plat dak.

Kapel. Neobarok gebouw van 1886 naar ontwerp van architect August Van Assche (Gent), deels opgetrokken op de fundamenten van de oorspronkelijke kapel der wilhelmieten en deze qua aanzicht imiterend. Georiënteerde, eenbeukige, bakstenen kapel op natuurstenen sokkel, afgedekt door een zadeldak (leien) met dakkapellen; vijf traveeën met driezijdige koorsluiting. Traveeën gemarkeerd door steunberen met twee versnijdingen. Grote segmentboogvensters in natuurstenen omlijsting met oren en onderaan dropsteentjes. Korfbogig westportaal waarboven een groot rondvenster. Topgevel met muurvlechtingen en ovale oculus met sluitsteen en gekorniste waterlijst.

Links tegen de westgevel, behouden achtkantige traptoren op ronde plattegrond, in bak- en zandsteenarchitectuur, afgedekt door een ingesnoerde helmspits (leien) met brede overstek op houten modillons. Trapkoker verlicht door schietgaten. Getoogde galmgaten bovenaan; gedichte steigergaten. Deze toren dateert vermoedelijk van 1631 (verweerde jaarsteen in noordgevel) en is het enige overblijfsel van het wilhelmietenklooster.

Tegen de noordgevel, rechthoekige sacristie onder lessenaarsdak. Drie segmentboogvensters; voorts korfboogarcade met rechthoekige vensters.

Interieur: volledig gemoderniseerd.

Voormalige hoeve op L-vormige plattegrond met stemmig, met gras begroeid en beboomd binnenerf. Verankerd bakstenen gebouw van één bouwlaag, gewit op gepikte plint en afgedekt door zadeldaken (Vlaamse pannen), uit de 18de eeuw. Risalietvormende drie eerste traveeën met korfbogige wagenpoorten (geprofileerde booglijst op imposten) en bekronend driehoekig fronton met centrale oculus. Voorts segmentboogvenster in geprofileerde, bepleisterde omlijsting en twee korfboogdeurtjes in kwarthol geprofileerde, bepleisterde omlijsting met imposten, sluitsteen en waterlijst.

  • DE MEULEMEESTER M., C.SS.R., Geschiedenis van de Congregatie van O.-L.- Vrouw-Presentatie, Beveren-Waas, 1726, Leuven, 1959.

Bron: DEMEY A. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Sint-Niklaas, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 7n1 (B-L), Brussel - Gent.
Auteurs: Demey, Anthony
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Klooster der wilhelmieten [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/17147 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.