De pastorie van Prosperdorp werd gebouwd in 1910 in neogotische stijl naar ontwerp van architect Jules Goethals, als één geheel met de naastliggende Sint-Engelbertuskerk.

Historiek

Monseigneur Antonius Stillemans, bisschop van Gent, stond in februari 1904 toe dat Florimond Van Haelst, onderpastoor in de Onze-Lieve-Vrouwparochie te Sint-Niklaas, het priesterambt zou uitoefenen te Prosperpolder. Op 20 april 1904 werd Eerwaarde heer Van Haelst als kapelaan aangesteld. Bij gebrek aan een woning stelde de hertog van Arenberg op de Prosperhoeve de vroegere melkerij ter beschikking waar de priester huisvesting kon vinden en hij liet er een vroegere machinekamer omvormen tot kapel voor de eredienst. Op 30 april werd ze als hulpkerk ingezegend. In 1905 werden de eerste stappen ondernomen om in Prosperpolder een parochie op te richten die deels op Kieldrecht en deels op Doel zou liggen. Op 2 maart 1907 werd de kapel op Prosperpolder officieel als hulpkerk erkend.

Op 18 maart 1907 werd Eerwaarde Heer Van Haelst officieel benoemd tot eerste pastoor van de parochie Prosperpolder, zijn ‘plechtige aanstelling’ werd op 15 april 1907 gevierd. Pastoor Van Haelst ijverde samen met de heer Joseph Rottier, hertogelijke beheerder ter plaatse, voor de bouw van een nieuwe kerk, kerkhof en pastorie. De hulpkerk was te klein geworden voor het aantal gelovigen en de hertog van Arenberg had andere plannen met de Prosperhoeve en de gratis ter beschikking gestelde pastoorswoning.

Indien de gemeentebesturen van Kieldrecht en Doel onmiddellijk zouden starten met de bouw van de kerk en pastorie, wilde de hertog de gronden kosteloos ter beschikking stellen en een derde van de bouwkosten dragen. De gemeentebesturen gaven hier echter geen gevolg aan. Om de lokale overheden onder druk te zetten en met de bouw van de pastorie te starten, eiste de heer Rottier in naam van de hertog huurgeld voor de pastoorswoning en dat de woonst ten laatste op 31 december 1909 zou worden verlaten. Het gemeentebestuur gaf hieraan gevolg en op 27 november 1908 bezorgde architect Jules Goethals uit Aalst, die ook in stond voor de ontwerpplannen van de nieuwe kerk, het college een ontwerp voor de pastorie. Architect en bouwkundige Henri Rijckaert uit Nieuwkerken-Waas ontwierp het kerkhof. Op 26 februari 1909 werd het voorstel voor de pastorie door het college goedgekeurd. De bouw zou bekostigd worden door de Staat, de provincie Oost-Vlaanderen, de gemeente Kieldrecht en Doel. De hertog van Arenberg gaf geen geld voor de bouw van de pastorie, maar zag af van de opgelegde huurgelden en liet E.H. Van Haelst gratis in de Prosperhoeve verblijven tot de nieuwe pastorie beschikbaar zou zijn.

Voorafgaand aan de bouwwerken werd vanaf de Prosperhoeve doorheen de velden een nieuwe rechte weg getrokken noordoost-waarts (huidige Belgische Dreef) tot de voorziene bouwplaats van de kerk, pastorie en het achterliggende kerkhof. Tezelfdertijd werd haaks op de voorgevel van de kerk tot aan de Hertog Prosperstraat een nieuw recht wegtracé aangelegd dat als hoofdstraat zou functioneren voor een nieuwe woonkern of de dorpskom van Prosperpolder (Kerkstraat en thans huidige Sint-Engelbertusstraat). Langsheen deze straat met rechthoekig plein voor de kerk konden woningen op cijnsgrond worden opgetrokken. Met de bouw van de kerk voor de parochiale gemeenschap van de wijk Prosperdorp kon hierdoor een planmatig aangelegd klein kerkdorp ontstaan dat zich thans nog zeer herkenbaar aftekent in het vlakke omringende polderlandschap.

Eind 1909 kocht de gemeente Kieldrecht, zonder tussenkomst van de gemeente Doel, een strook grond van de hertog van Arenberg ten oosten van de toekomstige kerk. De bouw van de pastorie werd aanbesteed aan Honoré De Craene, aannemer te Waarschoot. Half mei 1910 startten de bouwwerken voor de nieuwe pastoorswoning, eind september 1910 stond het gebouw onder dak. De bouw van de pastorie, met achterliggende lusttuin en boomgaard werd als eigendom van de gemeente Kieldrecht kadastraal genoteerd in 1911. Het belendende perceel ten oosten, dat heden deel uitmaakt van de pastoorstuin was in 1911 eveneens in gebruik als lusttuin en boomgaard, maar behoorde nog toe aan de hertog van Arenberg.

Op 4 september 1911 werd de nieuwe kerk van Prosperpolder, toegewijd aan Sint-Engelbertus ter nagedachtenis van de hertog Engelbert van Arenberg door Monseigneur Stillemans, bisschop van Gent ingezegend. Nadien werd een feestmaal aan de bisschop, architect, aannemers en hoogwaardigheidsbekleders aangeboden in de nieuwe en bewoonde pastorie. Eerwaarde heer Van Haelst bleef tot 1924 pastoor van de Sint-Engelbertusparochie. Begin de jaren 1930 verkocht de hertog van Arenberg de strook grond naast de pastorie bestemd als boomgaard en lusttuin aan de Naamloze Maatschappij L’Aquila uit Milaan (Italië) die het in 1935 doorverkochten aan Joseph Rottier, beheerder uit Den Haag.

De pastorie wordt anno 2013 bewoond door een privépersoon, die ruimte ter beschikking stelt voor de vergaderingen en het archief van de kerkfabriek van de parochie Sint-Engelbertus.

Beschrijving

De neogotisch getinte pastorie van de parochie Sint-Engelbertus werd in 1910 gebouwd naast en gelijktijdig met de bijhorende parochiekerk door architect Jules Goethals uit Aalst. Stilistisch vertoont de voormalige pastoorswoning veel verwantschap met de pastorie van Mespelare eveneens naar ontwerp van architect J. Goethals van 1909.

De woning is wat verdiept ingeplant aan een kleine beboomde voortuin aan de straat die afgesloten is door laag betonnen hekwerk dat ten westen overgaat in een hoge bakstenen muur die de achterliggende tuin aan het gezichtsveld onttrekt.

De pastorie is uitgewerkt als een herenhuis met L-vormige plattegrond van vier traveeën en twee bouwlagen onder afgewolfde zadeldaken afgedekt met mechanische pannen en voorzien van een siernokijzer. De oorspronkelijke dakvenstertjes onder dakoverstek zijn bij de vernieuwing van de dakbedekking (tussen 2002 en 2010) verdwenen. De charmante baksteenbouw is gemarkeerd door een vooruitspringende rechter travee met puntgevelbekroning. Boven de rechthoekige muuropeningen met ijzeren I-latei zijn pittoreske gekoppelde spitsboogjes, kenmerkend voor de neogotiek, aangebracht. Voorts zijn de gevels afgewerkt met omlopende muurbanden van witte baksteen, met sierankers en getrapte klosjes onder de (vernieuwde) dakgoten. Blauwe hardsteen is verwerkt in de afgeschuinde lekdrempels, sokkel, treden en voordeuromlijsting. Het schrijnwerk is vernieuwd. De zijgevels hebben een identieke opbouw. De achtergevel, met hogeroplopende venstertravee, is traditioneel veel soberder en minder decoratief uitgewerkt en wordt centraal gemarkeerd door een groot getralied trapvenster boven een afgeschuinde lage uitbouw onder plat dak. Achteraan is de pastorie van oudsher voorzien van een lage aanbouw van vier traveeën onder pannen zadeldak. Dit volume, bestemd als stal en bijkeuken, is aan de oostgevel voorzien van getraliede vensters, aan de westgevel van twee deuren en een beluikt venster. Door de hoogte, vorm, stijl en materiaalgebruik bezit de pastorie het aanzien van een vooraanstaande woning met grote architecturale allure en contrasteert met het kleinschalige karakter van de dorpshuizen in de kern van Prosperdorp.

Interieur

De pastorie heeft een gaaf bewaard interieur met behoud van de oorspronkelijke binnenindeling en begin-20ste-eeuwse aankleding. De kamers zijn geschikt aan de centrale T-vormige gang, met traditionele opsplitsing tussen private en publieke ruimten. Op de begane grond bevinden de voormalige privévertrekken van de pastoor zich rechts, de wacht- en spreekkamer links. De keuken situeert zich volledig achteraan, links van de fraaie bordestrap, en staat in verbinding met de smallere uitbouw haaks op de achtergevel die vroeger als bijkeuken en stal werd gebruikt. De kleine afgeschuinde aanbouw onder de trap herbergt twee wc-tjes.

Alle ruimtes op de begane grond behielden tot op heden hun oorspronkelijke aankleding die wordt gekenmerkt door plafonds met verzorgd gestuct geprofileerd lijstwerk met ornamenten, mooie tapijttegelvloeren, deels beglaasd binnenschrijnwerk met paneelversiering en typisch hang- en sluitwerk, marmeren schouwen en tegellambrisering.

Tuin

De grote achterliggende tuin behoorde vanaf de opbouw in 1910 tot de pastoriesite en was kadastraal gekend als boomgaard en lusttuin die deels toebehoorde aan de gemeente Kieldrecht en deels aan de hertog van Arenberg. Van oudsher is de tuin aan de oostzijde begrensd door de toegangsweg naar de begraafplaats en ten noorden door het kerkhof van Prosperdorp, eveneens aangelegd in 1910. Ter hoogte van de Belgische Dreef is de pastorietuin afgesloten door een hoge door lisenen gelede bakstenen muur, de rest van de tuin is afgeboord door een hoge taxushaag. De tuin herbergt nog een aantal waardevolle bomen zoals een oude taxusboom, wilde paardenkastanje, rode beuk en Amerikaanse eik. De boomgaard is verdwenen en de bijhorende vijver werd gedempt.

Aan de Belgische Dreef achter de pastoriemuur bevindt zich het parochiezaaltje van de parochie Sint-Engelbertus dat naar verluidt in 1986 werd gebouwd. Het betreft een sobere losstaande eenlaagse houten bouw onder plat dak zonder architecturale waarde.