erfgoedobject

Hoeve Schauttewalle of Meulendam en erfbeplanting

bouwkundig / landschappelijk element
ID
205672
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205672

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historische, deels omwalde hoeve zogenaamd "Scha(of -o)ut(eet)tewalle" of "de Meulendam" (een ander toponiem voor een nabijgelegen stuk grond). Woning gedateerd "1618" door middel van gravering in de deuromlijsting, poortgebouw gedateerd "1904" door jaarsteen. Voormalig fonciershof van de heerlijkheid Schouteettewalle, een achterleen van Oyghem, een allodiale of vrije heerlijkheid. Voormalige verblijfplaats van de schout van de heerlijkheid.

Achterin gelegen hoeve toegankelijk via een bekiezelde dreef afgezoomd met paardenkastanjes. Aan de Peerstalstraat een kapel binnen een perk. Hoeve bestaande uit losse, vrijstaande bestanddelen, namelijk een boerenwoning op een hoge terp, twee stallen en een poortgebouw in een gesloten opstelling rondom een met gras begroeid erf met rondgaand grindpad en een boomgaard.

Geschiedenis

De eerste officiële vermelding van de hoeve gebeurt in een pachtbrief van 1444 "'t Goed Schoutetenwalle metter huusinghe daer up staende (…)". Op een kaart van 1639 is de hoeve afgebeeld als woonhuis binnen een ronde omwalling, daarbuiten een neerhof binnen een rechthoekige omwalling en aansluitend een dreef. Een schets van 1645 toont de boerenwoning binnen een ronde omwalling met daarover een poortgebouw en brug met daarbuiten een rechthoekige omwalling met poortgebouw aan de oostzijde. De site is aangeduid als "’t goed schoutteet". Een pachtcontract van 1724 omschrijft het toenmalige gebouwenbestand als volgt: "het huys, de groote schuere, de cleene schuere ofte schapestal, het waeghenhuys, het hovenbuer, het wortelcot". Het primitief kadasterplan (circa 1829) toont de boerenwoning binnen een onregelmatige omwalling met twee grote en een klein landgebouw en een bakhuis ten oosten hiervan. De bouw van het poortgebouw en de landgebouwen is niet geregistreerd door het kadaster. Volgens de Mutatieschetsen zouden alle gebouwen dateren van vóór 1829 (primitief kadasterplan). De literatuur en de bouwkenmerken spreken dit echter tegen: vanaf 1904 krijgen de pachters de toestemming om de hoeve op te knappen, wat dan ook onmiddellijk gebeurt: naar verluidt worden de stal, de schuur en het poortgebouw gebouwd en wordt de omwalling aan de voorzijde van de boerenwoning gedempt. De oorspronkelijke bedoeling was ook de boerenwoning te herbouwen maar dat is nooit uitgevoerd. Op een foto van 1945 is de boerenwoning nog te zien met een strodak en een dakoverstek van twee rijen Vlaamse dakpannen. Rechts voor de hoeve bevindt zich een lindeboom met daarin een keperboogvormige boomkapelletje met Mariabeeld. Een andere foto van voor 1965 toont de achterzijde van de boerenwoning met het verlengde dakschild volledig met dakpannen bedekt. In 1965 wordt in het kader van de ruilverkaveling de achterliggende kronkelende Ringbeek rechtgetrokken waardoor ze iets verder van de hoeve komt te liggen. Ook alle begroeiing wordt hierbij verwijderd. In 1976 wordt het strodak vervangen door dakpannen.

Beschrijving

Ten westen van het erf, boerenwoning, gelegen op een terp binnen een halfronde omwalling. Eénlagig gebouw van zes traveeën onder een licht geknikt zadeldak (rode en grijze Vlaamse pannen) voorzien van aandaken en een brede dakoverstek op uitgelengde klossen. Aan de achterzijde is het dakvlak verlengd met een sleepdak. Rechts een lager volume van één travee onder lessenaarsdak (rode Vlaamse pannen). Zijgevels uitgewerkt als tuitgevels. Wit geschilderde baksteenbouw boven licht uitspringende, zwarte plint. Erfgevel met bewaarde houten deuromlijsting opgebouwd uit twee stijlen en een kopbalk. Opvallend zijn de bewaarde kop van een ankerbalk en een aantal niet gebruikte gaten, mogelijk verwijzend naar oorspronkelijke vakwerkbouw. In de kopbalk is een kruis en een datering "1618" gegraveerd. Strokendeur verdeeld in boven- en onderdeur opgehangen aan oorspronkelijke smeedijzeren hang- en sluitwerk. Onderdorpel opgebouwd uit verticaal geplaatste rode terracottategels onder een blauwe hardstenen dorpel. Drie bewaarde groen geschilderde houten bolkozijnen die zijn vergaard door middel van houten deuvels. De kozijnen waren oorspronkelijk voorzien van overhoeks geplaatste houten, vierkante dievenstaven wat nu nog te zien is in de dagkanten. Daaraan zijn via smeedijzeren duimgehengen, bewaarde groen en wit geschilderde luiken elk met een schuifgrendel bevestigd. Het paar luiken in de rechtse travee is voorzien van twee ovalen kijkgaten. In twee vensters bevinden zich ramen met kleine roedeverdeling. In de twee linkertraveeën twee grotere vensteropeningen met houten kruiskozijnconstructie en vernieuwde ramen met kleine roedeverdeling. Achtergevel met aangepaste rechthoekige muuropeningen en vernieuwd houtwerk. In rechter zijgevel twee rechthoekige vensters met vernieuwde ramen. Interieur met behouden maar deels omkaste moer- en kinderbalken, kamerbrede haard met behouden schouwbalk en spinde aan de linkerzijde. Onderdorpels van deuropeningen uitgevoerd in grijs gesmoorde klompjes. Oorspronkelijk rode terracottategels van opkamer hergebruikt als stoep aan de voordeur. Kelder met behouden tongewelf.

Ten zuiden van de boerenwoning, twee aardappelkelders volledig ingewerkt in de terp.

Ten noorden van het erf, schuur met geïncorporeerde stal. Verankerde, rode baksteenbouw van zes traveeën (schuur) en acht traveeën (stal en garage) onder zadeldak (rode, mechanische pannen). Twee linker traveeën nu verbouwd tot garage. Twee segmentbogige dwarsdoorritten met één behouden opgeklampte groen geschilderde poort. Vijf stalvensters onder segmentbogige strek.

Ten zuiden van het erf, stal met geïncorporeerd wagenhuis. Verankerde rode baksteenbouw van vijftien traveeën (stal) en drie traveeën (wagenhuis) en één bouwlaag onder een licht geknikt zadeldak (rode, mechanische pannen) met brede dakoverstek op uitgelengde klossen. Twee dakkapellen met beluikte laadopening. Oostgevel van wagenhuis uitgewerkt als tuitgevel met drie rondboogvelden waarin openingen onder houten latei. Erfgevel met vier staldeuren en elf stalvensters onder een segmentbogige strek. Bewaarde groen geschilderde opgeklampte staldeuren. In westelijke zijgevel een groot rondboogvenster, bewaard raam met grote roedeverdeling en waaiervormige geleding van het bovenlicht. Rechts recente lage aanbouw (garage) van één travee onder een lessenaarsdak (rode, mechanische pannen).

Ten oosten van het erf, poortgebouw met geïncorporeerde stal (zuid) en schuur (noord). Verankerde rode baksteenbouw van acht traveeën onder een zadeldak (rode, mechanische pannen) met aan de erfzijde een brede dakoverstek op uitgelengde klossen. Twee centrale traveeën met twee korfbogige doorritten aan dreefzijde als risaliet uitgewerkt: licht uitspringend en onder getrapte verhoging met ezelsrug en drie vierkante bekroningen onder blauwe hardstenen piramide-ornamenten. Gebruik van gele baksteen voor hoekkettingen, poortomlijsting, horizontale banden en ezelsrug; blauwe hardsteen als basis van poortomlijsting en voor centrale jaarsteen "1904". Daaronder een houten naambord "SCHAUTEWALLE". Geblokte tandlijst onder gootlijst. Doorrit overkluisd door troggewelfjes. Stal met rechthoekige stalvensters aan dreefzijde en aangepaste muuropeningen onder betonnen latei aan erfzijde.

  • Bisschoppelijk Archief Brugge, Renteboek St.-Amandsche-Wingene, nummer C 119.
  • Heemkundige kring Ons Wingene, Fototheek.
  • LAMS G., De Heerlicheden van Wingene, Wingene, 1973, p. 40-41
  • LAMS G., Schout-te-Walle Wingene, Wingene, 1995.
  • LAMS G., VANDEWIELE A., Een verleden voor mensen van heden. Wingene en Zwevezele door de jaren heen, Roeselare, 1990, p. 25.
  • PATTEEUW J., Feodaal overzicht van Wingene, in Ons Wingene, jaarboek 10 (deel 2), 2007, p. 65-72.

Bron: GILTÉ S. & BAERT S. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Wingene, Deelgemeente Zwevezele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL43, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Gilté, Stefanie; Baert, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Pijlerkapel Onze-Lieve-Vrouw met kapelhof

  • Is deel van
    Peerstalstraat


Waarnemingen


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Schauttewalle of Meulendam en erfbeplanting [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205672 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.