erfgoedobject

Pastorie

bouwkundig element
ID
207826
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207826

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Pastorie
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Gelegen op de hoek met de Koekoekstraat. Tegen de 18de-eeuwse pastorie (nummer 3) is in 1953-1955 de woning van de onderpastoor gebouwd (nummer 1).

Historiek

16de eeuw. De eerste pastorie van Vijve is gelegen vlakbij de Leie aan de "Priesteragestraat" en was bereikbaar vanaf de Sint-Elooiskerk (Sint-Elooisplein) via het Scheutstraatje. De pastorie met stal en schuur bevond zich op een mote en was omgeven door een watergracht. In 1573-1574 worden er grote werken uitgevoerd aan de pastorie. Na de Geuzentijd, vermoedelijk in 1580, is de pastorie verwoest.

17de eeuw. Het decanale visitatieverslag van 1609 vermeldt dat de pastorie, bewoond door Jeronimus Aretius, omringd is door een kleine gracht met daarbuiten een schuur en een stal. In 1619 blijkt dat de pastorie "middelmatig" hersteld is, pas in 1623 bevindt de pastorie zich in "degelijke" toestand. Weergegeven binnen een vierkante omwalling op de kaart van de heerlijkheid Het Vijve-Ensche, opgemaakt door Louys de Bersacques in 1642, en op het renteboek van Vijve-Dendermonds van 1645. In 1693 is de pastorie te klein geworden en wordt een nieuwe slaapkamer aangebouwd.

18de eeuw. In het begin van de 18de eeuw ligt de oude pastorie bij de Leie er vervallen bij. Omdat de pastorie te klein was en te ver van de kerk gelegen, wordt in 1716-1718 een nieuwe pastorie gebouwd op de huidige locatie aan de Schoendalestraat, op een perceel waar tot dan twee huisjes stonden. De oude pastorie wordt vanaf 1716-1718 bewoond door de koster. De eerste titularis-pastoor die de nieuwe pastorie bewoond is Antonius Abhesta. Zijn opvolger Ignatius Cosman (pastoor van 1725 tot 1738) verkoopt vermoedelijk circa 1730-1735 de pastorie aan het hospitaal van het Onze-Lieve-Vrouwkapittel van Doornik. Volgens de kaart opgemaakt door landmeter Cornelis Steur in 1764, is de pastorie op dat ogenblik geflankeerd door een schuur. Al na een halve eeuw wordt de pastorie afgebroken en in 1774 door het Onze-Lieve-Vrouwkapittel van Doornik herbouwd.

19de eeuw. Tot aan de Franse revolutie blijft het kapittel van Doornik in het bezit van de pastorie. Het gebouw doet in de periode 1795-1803 dienst als rijkswachtkazerne. Het aanpalende huisje wordt verbouwd tot paardenstal. Na een jarenlange discussie over de eigendomstitels van de pastorie, wordt het pleit in 1880 beslecht in het voordeel van de gemeente en ten nadele van de kerkfabriek. Het liberale gemeentebestuur wijst vóór 1895 restauratiewerken af.

20ste eeuw. In 1950 wordt de oude pastorie bij de Leie gesloopt. Tijdens verbouwingswerken in 1953-1955 wordt tegen de linkerzijgevel van de pastorie aan de Schoendalestraat één travee bijgebouwd als woning voor de onderpastoor (mogelijk wordt op dat ogneblik pas de kleine paardenstal afgebroken). Op een foto van de jaren 1960 wordt aan de straatkant een gemetseld toegangspoortje en een haag weergegeven.

Beschrijving

Pastorie met verharde "voortuin" aan de Schoendalestraat afgezet door een bakstenen ommuring onder ezelsrug. 18de-eeuwse pastorie (nummer 3) met op de hoek met de Koekoekstraat de woning van de onderpastoor uit de jaren 1950, zie bruin metselwerk (nummer 1). Verankerde baksteenbouw van twee bouwlagen en thans acht traveeën (zeven + één) op een arduinen plint en afgedekt door pannen schilddak. Houten kroonlijst op klossen. Grote segmentboogvormige openingen in gecementeerde omlijsting. Vernieuwd houtwerk.

  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds de Plotho, nr. 472: Renteboek van Vijve-Dendermonds, 1645.
  • Rijksarchief Kortrijk, Fonds de Plotho, nr. 515: Vijfve Ainsche in de prochie van Waregem beginnende opde straete soomen van Vijfve naer de Hoochmuelen gaet, in Registre rentes seigneur dans la seigneurie dite 't Vijfhaemsche dans la commune de Waereghem, Louys de Bersacques, 1642.
  • Rijksarchief Kortrijk, Kaarten en Plannen, nr. 545: Kaart van de gemeente Sint-Eloois-Vijve, getekend door Cornelis Steur, landmeter van de kasselrij Kortrijk, 1764.
  • COOREVITS S., DE CLERCQ E., Vensters op het Verleden, Erfgoedwandelingen in Beveren-Leie, Desselgem en Sint-Eloois-Vijve, 2008, p. 66.
  • DELMOTTE M., Kerk, pastoors, kosters en parochianen van Sint-Eloois-Vijve van 1566 tot 1713, in De Gaverstreke, 1977, nr. 5, p. 189-190, 236-243.
  • DUCATTEEUW E., VANDERMAELEN L., WANTE L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 39-40.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/207826 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.