Historische hoeve zogenaamd "Noortweghe" met 19de-eeuwse gebouwen. Speelt een belangrijke rol in de ontginningsgeschiedenis van het "Vloethemveld", als landschap beschermd bij M.B. van 09/06/1995. De gebouwen zijn in de Landschapsatlas als puntrelict opgenomen in de ankerplaats "Vloethemveld".

De hoeve is gelegen aan de zuidoostelijke rand van het "Vloethemveld". De naam "Noortweghe" houdt waarschijnlijk verband met de ligging "ten Noordwycke" (zoals vermeld in een charter van 1430), tegenover het beter bekende Zuidwege (zie Torhoutsesteenweg, Ruddervoordsestraat). Een eerste hoeve ligt meer oostelijk en is na een brand (vóór 1623) op de huidige plaats heropgebouwd.

Historiek

De geschiedenis van het "Vloethemveld" hangt samen met de ontginning van de heidegebieden in het noordelijke binnenland van Vlaanderen vanaf circa 1000. De laaggelegen, drassige gronden van het "Vloethemveld" zijn moeilijk te bewerken voor de landbouw. Om het water tegen te houden worden vanaf de 13de eeuw dijken opgeworpen in opdracht van grootgrondbezitters zoals abdijen, patriciërs, grafelijke ambtenaren en landmeters. In 1296 schenkt graaf Gwijde van Dampierre het Vloethemveld, een heide- en veldgebied, aan het Brugse Sint-Janshospitaal. Deze laat in de omgeving enkele ontginningshoeves bouwen, onder meer het "Hildeghemhof" (zie Snellegem) en het "Vloethemhof" (zie Snellegem).

In 1392 schenkt de watergraaf François vande Poele aan Hughe Hughezone 24 bunder "...ligghende in de prochie van Zedelghem ten steenen cruce, an de noordside van den Groten Heerweghe, tusschen Brugghe ende Dixmude". Het stuk grond in kwestie ligt ten oosten van "Huughe (hof)stede" wat er op wijst dat er in 1392 in deze omgeving al zeker een landbouwuitbating is. Het stenen kruis, waarvan sprake is eventueel een grenspaal, misschien om de eigendommen van het Sint-Janshospitaal af te bakenen. Het hospitaal verwerft circa 1430 de hoeve die in de akte wordt omschreven als "vander helt vanden husen ende hofstede vanden hove ter Vraghe met XII bunnre velts, lighende jnde prochie van Sedelghem, ten noortwycke...". Volgens documenten is er sprake van drie bij elkaar gelegen woningen, "Ter Vraghe", "grootste goet ter Nieuwer Herberghen" en "kleinste goet ter Nieuwer Herberghen", in 1493 is er nog enkel sprake van één hof. De naam "ter Vraghe" komt in de rekeningen van het hospitaal een laatste maal voor in 1470 en in de rekening van de dis te Zedelgem in 1557 als "d'hofstede ter Vraghe". In de ommelooper van 1674 komt zowel het toponiem "noortwege" als "ter Nieuwer Herberghe" voor. Er is zelfs sprake van "ter Nieuwer Herberghe genaempt Noortwege". Hiermee doelt men echter op "De Blauwe Kroon" en niet op de huidige hoeve gekend als "Noortweghe".

De oorspronkelijke omwalde hoeve brandt voor 1623 af, zoals blijkt uit de legger van landmeter Inghelstoet, waarin staat: "...daer wijlent een hofstede up stont, dictum de verbrande hofstede, metten gheheelen hofgrachten an alle zyden...", verwijzend naar een meer oostelijk gelegen perceel. De huidige locatie van de hoeve wordt vóór 1623 in gebruik genomen. De oude locatie van de hoeve komt vermoedelijk overeen met wat in het door pastoor Ronse aangeduid wordt als 'Romeinse standplaats' langs de Diksmuidse Heirweg. In 1927 wordt een motte in de nabijheid van de herberg "De Blauwe Kroon" afgegraven, waarbij er volgens de overlevering allerlei Romeinse voorwerpen voor de dag komen. De vondsten waarvan sprake zijn echter niet meer terug te vinden en het is waarschijnlijker dat het hier om de eerste locatie van het goed "ter Vraghe” gaat en dat de vondsten middeleeuws van oorsprong zijn.

Landmeter D.T. Huysseune tekent in 1769 een kaart waarop de situatie weinig verschilt met die van 1623. Ten westen van de hoeve loopt een dreef (in 1623 "Cauwedreef", in 1769 "hofdreve" genoemd) recht naar het veldgebied. De plaats van de verbrande hofstede ligt iets oostelijker langs de Diksmuidse Heirweg. De legger beschrijft de hoeve als een "schaepsgoet". Vaak laat men schapen weiden op eerder onvruchtbare grond, waarbij de uitwerpselen als meststof dienen om de grond later in cultuur te kunnen brengen. In het laatste kwart van de 18de eeuw is er duidelijk sprake van de hoeve "genaempt Noortweghe". Op de Ferrariskaart (1770-1778) staat de hoeve aangeduid met drie gebouwen ten zuidoosten van het erf. Op een figuratieve kaart van de weg vanaf de herberg "De Blauwe Kroon" tot aan de herberg "Zuidwege" (circa 1782) staan de gebouwen aangeduid en omschreven als "hof[sted]e comp[eterend]e st. janshuys tot brugge daer corn[elis] allemeesch woont". In 1806 worden de stallingen heropgebouwd, wat te zien is op een kadastrale kaart (1808-1810) uit de Napoleontische periode. Op het primitief kadaster (circa 1830) wordt grosso modo dezelfde toestand weergegeven, met een woonhuis ten noordoosten en de landgebouwen ten zuiden en ten westen van het erf. In 1871 wordt, zie jaarsteen in de westgevel, ten oosten van het woonhuis de monumentale schuur gebouwd. Op een kadasterplan van 1884 wordt het westelijke landgebouw afgebroken. In 1912 wordt het huis aan de noordoostzijde uitgebreid met een keuken en een bakhuisje. Op een mutatieschets van 1942 ligt de hoeve door de aanleg van een spoorweg naar het munitiedepot op het "Vloethemveld" (opgericht na de Eerste Wereldoorlog zie Vloethemveld) ingesloten op een driehoekig perceel. Op dat moment wordt het landgebouw ten noordoosten van het woonhuis vergroot.

Beschrijving

Hoeve met losse bestanddelen rond een begraasd erf met gebouwen hoofdzakelijk daterend uit de 19de eeuw. De dreef ten zuidwesten van de hoeve staat op de Atlas der Buurtwegen (1844) als onderdeel van de Kronestraat (zie Jabbeke), als "Chemin nr° 5 de Zedelghem à Zerkeghem") aangeduid. Deze dreef loopt verder als bosweg door het "Vloethemveld" en vindt op grondgebied Snellegem (zie Jabbeke) aansluiting met de Vloethemveldstraat.

Aan deze dreef wordt een tweede ingang gemarkeerd door twee linden. Het erf is gedeeltelijk omhaagd met een meidoornhaag.

Boerenhuis met lange zuidwestvleugel en geïncorporeerde stallingen eventueel met oudere kern, zie vlechtingen in de zuidoostgevel. Woning met aangebouwde keuken en bakhuis in verankerde, witbeschilderde baksteen boven een gepekte plint, onder zadeldaken (Vlaamse pannen) en met recente muuropeningen.

Monumentale schuur ten noorden van het erf in bruine, verankerde baksteen onder zadeldak (Vlaamse pannen) met brede dakrand steunend op houten consoles op een omlopend, arduinen kordon. Brede segmentboogpoorten en recentere, rechthoekige muuropeningen. Een tweede schuur in de zuidhoek van het erf is opgetrokken in gele en rode verankerde baksteen onder zadeldak (golfplaten).

Ten zuidwesten van het erf enkele linden met houten boomkapelletje met beeld van Maria met Kind.