erfgoedobject

Kerkhof Remersdaal

bouwkundig element
ID
212805
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212805

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kerkhof Remersdaal
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

De begraafplaats van Remersdaal was in oorsprong een kerkhof rond de dorpskerk. In de tweede helft van de 19de eeuw werd de oude kerk afgebroken voor de bouw van de nieuwe Sint-Heribertuskerk wat meer noordelijker. Volgens het primitief kadaster van circa 1830 (niet gedateerd) lag de oude kerk in het midden van het kerkhof.

De huidige ovaalvormige begraafplaats ligt boven het straatniveau en is deels ommuurd, deels omgeven met een meidoornhaag. Het kerkhof is toegankelijk via een ijzeren hekken tussen ijzeren palen uitgevend op Remersdaal-Dorp. De paden zijn afgelijnd met ongelijke stenen, mogelijks blokken sintels van de zinkindustrie van Bleiberg of Kelmis (zie ook Lourdesgrot Remersdaal).

De begraafplaats wordt gekenmerkt door heterogene graven, zowel oude als recente, uit de 19de en 20ste eeuw die door elkaar gelegen zijn. Opvallend zijn de robuuste hardstenen kruisen uit de 17de en 18de eeuw gelegen tegen de haag en omheiningsmuur. Sommige hiervan zijn scheefgezakt. De opschriften met de namen van de overledenen zijn nog deels leesbaar. Op het kerkhof van Sint-Martens-Voeren bevinden zich gelijkaardige grafkruisen.

Min of meer centraal is er een perk voor de oud-strijders evenals een groot familiegraf met kelder in een sobere neogotische stijl van de familie Talbot (- Bessem?). Verder staan er nog een aantal smeedijzeren kruisen, voornamelijk uit de eerste helft van de 20ste eeuw.


Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Ommuurd kerkhof met een uitzonderlijke concentratie van 17de en 18de-eeuwse grafkruisen. Het kerkhof werd in 2022 opnieuw bezocht.

Historiek

Volgens de laat 18de-eeuwse Ferrariskaart was het kerkhof van Remersdaal omgeven door bomenrijen. Het is op dat ogenblik een eerder rechthoekig kerkhof terwijl de Atlas der Buurtwegen (1841) een eivormig perceel weer geeft. De situatie is sindsdien niet wezenlijk gewijzigd.

Beschrijving

Opmerkelijk voor dit kerkhof is de grote concentratie aan zeer kwalitatief uitgevoerde en rijk versierde 17de en 18de-eeuwse natuurstenen grafkruisen. De meeste grafkruisen lopen uit op een punt en hebben kwartronden in de oksels. Van volgende exemplaren is de graftekst leesbaar:

Het gedeeltelijk bewaarde grafkruis voor Adam Rompen heeft versierde armen en kwartronden in de oksels. Onder het IHS-monogram in een zonnekrans staat de ingebeitelde graftekst Anno 1764 den 2 xbris is (d)en eersamen Adam Rompen (inde) heren entschlapen (17[niet ingevuld]) d starff de [niet ingevuld] (in Ieso wunden haben wir die beste ruhe gevonden RIP. De tekst werd aangevuld op basis van het archief J. Nijssen.

Het grafkruis voor Catharina Schreurs draagt het ingebeitelde grafschrift Hier rust Catharina Schreurs gewesene hausfrow van Melchior Houbben starf A° 1660 den 12 xbris Gott troest die siel amen.

Het puntig toelopende grafkruis voor Cornelia Keyvers draagt onder een IHS-monogram in laagreliëf het ingebeitelde grafschrift LaMbertI nYcoLI VXor CorneLIa  KeYVers hIc InopInatio fynere bapta IaCet und ire dochter sienne huysfrow van Melchior Hobben sterf den 20 may  16(?)55 Gott trost der seelen amen. Het grafkruis heeft op de voet een scapulier.

Het rijk gedecoreerde grafkruis met een geringde voet voor Gertrudis Ometrach heeft in de kop een afbeelding van twee vazen met een plantentak. Centraal staat een met een rozenkrans omlijste tekstplaat waarin de graftekst gebeiteld staat. Onder het IHS-monogram staat te lezen Hier light begraeven gertrudis Ometrach de huisvrou van Ian Puter half winne ten dresschen (?) starf den 4 februari anno 1665 Godt troost de siele. In de voet staan twee doorboorde harten en bloemen in de ring.

Het spits toelopende en aan de voet geringde grafkruis voor Hermannus Nicolay heeft in het hoofd een IHS-monogram in een bloemenkrans en in de vier kwart ronden in de kruisoksels bloemenmotieven. In de horizontale armen staat het opschrift Hier lyght begraven den eersaemen Hermannus Nicolay in syn leven scheepen der banc Homborch gestorven den 19 may anno 1676 Godt troost de siele. Op de voet een scapulier, een brandend hart en bloemen.

Het spits toelopende en met kwartronden in de oksels afgewerkte grafkruis voor Jan Creutzen draagt in de kop in laagreliëf een IHS-monogram en eronder het grafschrift Anno 1646 den 17 septemb starf Ian Creutzen Godt troost die siel.

Het gelobde grafkruis voor Jan Thoussant is deels bewaard. Onder het ingebeitelde IHS-monogram in een stralenkrans staat het grafschrift Hier light begraeven den eersamen Jan Toussant  gewesen hof ven op de dryschen gestorven den 19 may [afgebroken, volgens het archief J. Nijssen: anno 1747 gtds].

Het grafkruis voor Mees Kevers heeft in de kop een IHS-monogram in laagreliëf waaronder het grafschrift staat te midden een rozenkrans: Den 26 dach ianuary 1665 is gestorven Mees Kevers, Bit Gott voor sien siel. Op beide armen staan bloemen afgebeeld en op de voet twee harten met de namen Maria en Anna er in gebeiteld.

Het puntig toelopend grafkruis voor Peter Bour heeft kwartronden in de oksels en een geringde voet. In de kop van het kruis staat een in laagreliëf uitgevoerd IHS-monogram geflankeerd door bloemen met eronder een door een rozenkrans omringde graftekst die luidt Hier light begraven den eersaemen Peter Bour ingesetene van Reymersdael starff den 29 october 1669 ende Sibilla Brevers syne huysvrouwe starff den 16 mart 1698 Bidt Godt voor heunne zielen. Op de voet een scapulier en bloemen.

Het gelobde deels bewaarde puntig uitlopend grafteken voor Willem Geullaldt heeft onder het in een stralenkrans geplaatste IHS-monogram de ingebeiteld grafschrift Hier liggen begraven die eersamen Willen Geullaldt starf den 30 8ber 1743 enze syne huysvre Ioanna Pontus starf den 21 meert 1746.

Het puntig toelopende en met kwartronden in de oksels afgewerkte grafkruis voor Maria Cruzen heeft in de kop een ingebeiteld IHS-monogram. Eronder staat de graftekst Anno 1659 den 13 iunius is gestorven Maria C…n de dochter van Peter Cruzen Godt trost die seel Amen. De moeilijk leesbare graftekst werd overgenomen van J. Nijssen. Op de voet staat een scapulier.

Het gelobde, met kwartronden in de oksels afgewerkte en van een geringde voet voorziene grafkruis voor Michel Ernst heeft in de kop een IHS-monogram in een stralenkrans en op de voet een scapulier. De graftekst luidt: Hier ligt begraven den ehrsamen  Michael Ernst ionman is gestorfven den 21 juni 1771 Godt trost de ziele Amen.

Het grafteken voor Iohan Messen heeft een spits toelopende kop, versierd met het IHS- en het Maria-monogram. Volgens J. Neesen draagt de in een met een parelkrans omrande cartouche de graftekst Hier liegt begraven den ehrsamen Iohan Messen iunman starf den 14 firis 1732 und Cornelius Gerkens R.I.P.. De voet draagt een scapulier. Op de achterzijde is een gekruisigde christus afgebeeld.

Op een recht afgewerkt grafkruis met kwartronden in de oksels staat onder een in laagrelief uitgevoerd IHS-monogram het grafschrift uitgevoeconard in laagreliëf Anno 1635 den 13 december ist in den heren entschlapen Catharina die dochter van Lambert Nicol.. tot Remerstal Godt trost die siele.

Nijssen vermeldt nog tien graftekens die mogelijk niet werden opgemerkt bij het plaatsbezoek in 2022, of als anoniem of niet langer leesbaar aangeduid werden.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000. (1771-1778).
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • ARCHIEF J. NIJSSEN (bewaararchief Grafzerkje vzw), T13 Moresm, Remersdaal.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Geschoren afsluitingshaag bij kerkhof Remersdaal

  • Is deel van
    Born


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kerkhof Remersdaal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/212805 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.