is aangeduid als beschermd monument Watermolen Staeyenmolen
Deze bescherming is geldig sinds
is aangeduid als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Watermolen Staeyenmolen en omgeving
Deze bescherming is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Watermolen Stayenmolen
Deze vaststelling is geldig sinds
is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Watermolen Stayen-molen
Deze vaststelling was geldig van tot
Zogenaamd "Stayen-molen". Nog werkzame waterradmolen op de Molenbeek. Witgeschilderde, bakstenen gebouwen onder zadeldaken (Vlaamse en mechanische pannen), gegroepeerd rondom het erf, dat vanaf de straat bereikbaar is via een gekasseide oprit. De Molenbeek stroomt onder het erf door, en loopt achter de gebouwen onoverdekt verder. Huidig uitzicht der gebouwen uit de 19de eeuw. Het molenhuis is een hoog gebouw van drie bouwlagen en twee traveeën, voorzien van rechthoekige vensters met hardstenen dorpels; de vensters der linkertravee zijn laadvensters.
Buitenwerk overbouwd door houten constructie (circa 1912). Molenbeek in natuurstenen bedding gekanaliseerd naar metalen goot; vanuit interieur bedienbaar metalen sluissysteem. Peilnagel gedateerd "1847". Natuurstenen kom en stoel.
Gaande buitenwerk: geklonken ijzeren bovenslagrad, met zeskantige schroefbouten op staafijzeren armen bevestigd; armen met schroefbouten bevestigd op gietijzeren askop; stalen molenas.
Binnenwerk: houten staande werk, doch ondersteund door gietijzeren kolommen. Gietijzeren drijfwerk, verticaal opgesteld, met verdeling door horizontaal groot-kamwiel. Op maalzolder (eerste verdieping): drie maalstoelen (waarvan twee in houten en een in zinken steenkist), houten galg en bloemkuiser. De grote verticale as loopt door tot op de zolderverdieping, waar aftakking drijfkracht geschiedt via riemschijven van horizontale as (naar wanmolen, ophaalmechanisme). Eveneens bewaard: haverpletter, aangedreven door driefasen-elektromotor ACEC, 6,5 pk bij 945 t/m (eerste kwart 20ste eeuw?).
Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van GYSELINCK J., LINTERS A., WISSELS R., BUYLE M. & DE GRAEVE M.-C. 1981: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Hasselt, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 6n2 (He-Z), Brussel - Gent.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
De Stayenmolen lag in de 19de eeuw in de vallei van de Molenbeek net ten zuiden van het gehucht Stayen en de steenweg op Sint-Truiden. De beekvallei was ingericht als grasland met rondom uitgestrekte akkers. In de onmiddellijke omgeving van de molen lagen tot in de 2de helft van de 20ste eeuw boomgaarden. Vandaag sluiten ten zuidwesten bij de molen een tuin aan met weiland die een stuk hoger ligt dan het niveau van het erf. De Molenbeek loopt hier onoverdekt verder.