erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Pieter

bouwkundig element
ID
27934
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/27934

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerd landelijk kerkje. Ten noorden en ten oosten aan de lager gelegen straat, hoge en gebogen oude bakstenen kerkhofmuur met steunberen, voorzien van ijzeren hekwerk wellicht van 1888 en tegenover de pastorie onderbroken door steektrap van 10 treden. Aan weerszij van kerktoren aansluitend ijzeren toegangshek tot kerkhof.

Het patronaatsrecht van de kerk behoorde toe aan het kapittel van Sint-Hermes van Ronse, stichtingsdatum echter onbekend. Weinig voorhanden bouwhistorische gegevens laten slechts gissingen toe over het aanvankelijke grondschema en de vroege evolutie van de kerk. Jongere bouwfasen, vanaf de 18de eeuw, door bouwsporen wel nog duidelijk afleesbaar. Volgens J. De Brouwer: in de tweede helft van de 17de eeuw uitvoering van vele werken aan de te kleine kerk, grotere vensters in 1711 en herstelling van de toren in 1772. Ingrijpende veranderingswerken, bepalend voor huidig uitzicht, in 1885 naar ontwerp van architect Van den Bauck (?): herstelling met vergroting, op advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (K.C.M.L.) herleid tot bouw van transept in plaats van toevoeging van zijbeuken; werken gepaard met oprichting van berging en sacristie, vergroting van vensters en deur en bouw van bovenste torengeleding met spits. Volgende herstellingen in 1908 onder leiding van architect J. Colpaert, voornamelijk voeg- en dakwerken. Wegens vochtproblemen werd daarbij in de onderbouw natuursteen ten dele vervangen door baksteen. In 1966-1967 voornamelijk restauratie van binnenmuren naar ontwerp van architect J. Dhaeyer gepaard met koorrestauratie en dakwerken.

Sobere kerk overwegend in baksteenbouw; westtoren met aansluitend deel van beuk en koor met onderbouw van breuksteen (veldsteen met ijzerzandsteen), mogelijk rest en/of recuperatiemateriaal van aanvankelijk bouwwerk uit romaanse (of vroeggotische?) periode.

De plattegrond ontvouwt een eenbeukige kerk van drie traveeën voorafgegaan door een vierkante westtoren, een uitspringend transept met aansluitende berging en sacristie naast het rechthoekige koor. Beuk en toren met gelijke muurdikte (circa 70-80 cm), wellicht in aanleg de oudste delen van de kerk; kleurverschillen in de breuksteen wijzen mogelijk op twee bouwfasen. Ook verschillend gekleurde bakstenen partijen met bouwnaden getuigen van herhaaldelijk vernieuwd of hersteld opgaand metselwerk. Gotisch koor minstens uit de 17de eeuw. Lage enigszins uitspringende onderste torengeleding afgelijnd door hardstenen cordonlijst en met jaartal 1775 op vierkante gevelsteen boven de rondboogpoort. Tweede en derde torenverdieping zonder geleding en van bakstenen verschillend van onderste en bovenste bouwlagen. Vierde geleding van 1885 met twee gekoppelde spitsbogige galmgaten aan elke zijde en afgedekt door ingesnoerde achtzijdige leien torenspits; groot sierlijk neogotisch ijzeren torenkruis met in 1908 vernieuwde koperen haan. Beuk en de weinig lagere transeptarmen en koor onder leien zadeldaken; sacristie en berging met lessenaarsdak. Schip en transept met dezelfde steekboogvensters met kleine roedeverdeling. Noordelijke langsgevel met recent gedichte steekboogdeur en circa halverwege, vanaf knik verzwaard en licht uitwijkend naar buiten. Natuurstenen gedenkplaat tegen westkant van zuidelijke transeptarm met vermelding van bouw transept van 1885 in Latijns opschrift. Een spitsboogvenster met bakstenen afzaat en druiplijstje in beide zijgevels van het koor. Koorpuntgevel op natuurstenen kraagstenen; geglazuurd Andreaskruis boven witgeschilderde korfboogomlijsting (vroeger venster ?) waarin houten paneel met gepolychromeerde gesculpteerde volkse voorstelling van Onze-Lieve-Vrouw ter Engelen uit de 18de eeuw. Daaronder een vrij jong Christusbeeld aan kruis onder luifel.

Interieur

Bepleisterd en gewit kerkinterieur. Beuk overwelfd met tongewelf voorzien van eenvoudig stuclijstwerk; geelgeschilderde parabolische overwelving in koor met witte stucdecoratie.

Mobilair

17de-eeuws houten Onze-Lieve-Vrouwebeeld met 19de-eeuwse polychromie. 17de-eeuws geschilderd houten Sint-Blasiusbeeld. 19de-eeuwse altaardoek. Gepolychromeerde 18de-eeuwse houten beelden van Sint-Augustinus en Sint-Margaretha van Antiochië bij het hoofdaltaar.

Meubilair. Laatbarok gepolychromeerd houten hoofdaltaar in portiekvorm uit de tweede helft van de 18de eeuw, hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de kloosterkapel van het Sint-Margrietklooster van Schorisse, volgens chronogram bovenaan herschilderd in 1887. Gepolychromeerd houten noordelijk portiekaltaar toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw; houten zuidelijk portiekaltaar geïnspireerd op vorig zijaltaar en toegewijd aan tweede kerkpatroon Heilige Blasius. 18de-eeuws koorgestoelte. Eiken communiebank van circa 1800. Rijk gesculpteerde eiken preekstoel gedateerd 1687 en na aanpassing van trap geplaatst in 1888. Eén 18de-eeuwse eiken biechtstoel. 17de-eeuws orgel, in 1807 gekocht van het Sionklooster te Oudenaarde, in 1846 gerenoveerd door Pierre van Peteghem. Doopvont uit 1885 van marmer van Basècles met kegelvormig geschubd houten deksel. Twee gekleurde koorglasramen van circa 1920.

  • Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen Oost-Vlaanderen, Cel Monumenten en Landschappen, Archief.
  • Maarkedal, Gemeente-archief Maarke-Kerkem, 861.3:571.5.
  • Maarke-Kerkem, Pastorie Kerkem, Archief.
  • DE BROUWER J., Bijdrage tot de geschiedenis van de kerkelijke instellingen en het godsdienstig leven in het Land van Aalst tussen 1621 en 1796, II, Dendermonde, 1975, p. 422, 448.
  • DEVOS P., De Sint-Pieterskerk van Kerkem, Monumenten & Landschappen in Oudenaarde (9), Oudenaarde, 1997, p. 26-28.
  • DE WOLF K., Architectuurgids Zuid-Oost-Vlaanderen. Romaanse bouwkunst (1000-1225), Zottegem, s.d., p. 82.

Bron: VERBEECK M. & TACK A. 1998: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Oudenaarde, Kanton Oudenaarde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n2, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Pieter [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/27934 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.