erfgoedobject

Muurschilderingen Sint-Kwintenskerk

bouwkundig element
ID
301510
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301510

Juridische gevolgen

Beschrijving

Op de noordelijke en zuidelijke wand van het koor was eertijds in lange registers de legende van de Heilige Kwinten voorgesteld. Met uitzondering van twee taferelen op de zuidwand, vlak naast de toegang tot de sacristie, resten hiervan vandaag uitsluitend nog vage kleuren. Enkele jaren geleden werden daarom de koorbanken teruggeplaatst op enige afstand van het muurvlak. Vandaag zijn enkel de twee goed bewaarde taferelen zichtbaar.

De Heilige Kwinten werd als zoon van een Romeins senator geboren in de tweede helft van de derde eeuw. Hij verzaakte aan alle rijkdom, bekeerde zich tot het christendom, en trok rond het jaar 300 naar de streek van Amiens om er zijn geloof te prediken. Daar werd hij gevangen gezet, vreselijk gemarteld, en uiteindelijk onthoofd. Zijn hoofd en lichaam werden in de Somme geworpen. Op aanwijzing van een engel, trof de blinde Romeinse dame Eusebia ze daar vijftig jaar later aan, intact op het water dobberend. Zij begroef de heilige in Saint-Quentin, en kreeg hierop het gezicht terug.

Het is de Vinding van het lichaam en het hoofd van de Heilige Kwinten in de Somme, die op de zuidelijke koorwand nog zichtbaar is. Vlak naast de koorbank zien we de menner van de rijdieren, die de kar van Eusebia voorttrekt. Daarnaast is de Romeinse dame zelf voorgesteld, gesluierd en in een lang gewaad, terwijl zij het hoofd van de heilige draagt. Het gemartelde lichaam met gekruiste armen op de buikpartij, vertoont bloedspatten. Onder de nagels zitten nog de spijkers waarmee de heilige gepijnigd werd. Verklarende teksten of tituli zijn onder de voorstelling aangebracht.

In de sacristie van de Sint-Kwintenskerk werd in de 19de eeuw een geïllustreerde rol ontdekt met het leven van de Heilige Kwinten. De kerkfabriek verkocht dit perkamenten handschrift in 1904 aan de Koninklijke Bibliotheek te Brussel (Ms. II 3189). Vermoedelijk ontstaan circa 1350-1360 in Saint-Quentin, Noord-Frankrijk, wordt de rol toegeschreven aan een kunstenaar, afkomstig uit of beïnvloed door het Brabantse milieu. De taferelen op deze rol (168 x 808 centimeter) stonden vermoedelijk model voor de cyclus die op de koormuren van de kerk geschilderd werd. Dit blijkt althans bij de zichtbare taferelen. De specifieke vorm van dit modelhandschrift, de rotulus, werd in de middeleeuwen vaak aangewend als inspiratiebron bij het vervaardigen van kunstwerken.

Na hun ontdekking werden de schilderingen in de tweede helft van de 15de eeuw en zelfs in de 16de eeuw gedateerd. Door stilistisch onderzoek (1994) kon de cyclus in het begin van de 15de eeuw gedateerd worden. De schildering is zeer verfijnd. Op een trefzekere manier zijn de aangezichten en het naakte lichaam van de Heilige Kwinten gemodelleerd met grijstinten. Zijn zware en volumineuze hoofd dat uit het water wordt gehaald contrasteert sterk met het eerder kleine en verfijnde gelaat van de andere figuren. De blonde haarkrullen van de heilige zijn gehoogd met fijne lichte en donkerder borstelstrepen; zwarte lijnen accentueren het bruine haar van de wagenmenner. Het gelaat van de personages is met witte penseelstreken verlevendigd. Al deze stijlkenmerken vindt men terug in de schilderkunst van rond 1400. Daarom dienen de schilderingen in deze periode gesitueerd. Deze datering impliceert dat de bouwgeschiedenis, die op weinig zeggende documenten berust, en die de aanvang van de bouw van het koor in 1445 plaatst, moet worden herzien.

De muurschilderingen werden vermoedelijk een eerste maal ontdekt tijdens de restauratiewerken onder leiding van Pierre Langerock, in het begin van deze eeuw. Tijdens een plaatsbezoek van de Koninklijke Commissie voor Monumenten op 15 januari 1903, was er immers sprake van erg aangetaste geschilderde fragmenten, die evenwel nog duidelijke personages vertoonden.

Na hun herontdekking in 1969, op het einde van de toen uitgevoerde restauratiewerken aan de kerk, werd de cyclus met de legende van de Heilige Kwinten blootgelegd en geconserveerd door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium.

Afmetingen: registers op beide muurvlakken circa 35 X 700 centimeter.

  • BERGMANS A. 1994: Leuven, Sint-Kwintenskerk in: BUYLE M. & BERGMANS A., Middeleeuwse muurschilderingen in Vlaanderen, M&L Cahier 2, Brussel, 154-155.
  • BERGMANS A. 1998: Middeleeuwse muurschilderingen in de 19de eeuw. Studie en inventaris van middeleeuwse muurschilderingen in Belgische kerken, KADOC Artes 2, Leuven, 321-322 (met bibliografie, archivalische en iconografische bronnen).
  • Bulletin des Commissions royales d'art et d'archéologie 42, 1903, 38-40.
  • Bulletin van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium 12, 1970, 289.
  • FRYKLUND C. 2011: Flemish Wall Painting, Turnhout, 66-69.
  • STEYAERT E. 1976: De geïllustreerde rol met de legende van Sint-Kwinten uit de Koninklijke Bibliotheek Albert I te Brussel. Een kunsthistorische studie, Onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven.

Auteurs: Bergmans, Anna
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Parochiekerk Sint-Kwinten


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Muurschilderingen Sint-Kwintenskerk [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/301510 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.