erfgoedobject

Domein Elzenwalle

bouwkundig / landschappelijk element
ID
30855
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/30855

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Kasteel Elzenwalle
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Benaming ontleend aan de vochtige omgeving; geschikt voor het planten van Elzenstruiken. Vooroorlogs kasteel, gelegen middenin een omwald park, in oorsprong uit de 18de eeuw, echter voornamelijk met 19de-eeuws uitzicht; rechthoekig gebouw onder mansardedak met twee vierkante hoektorens en een ingebouwde achthoekige middentoren, allen onder spitse bedaking. Ten oosten ervan lag het gehucht "De Plas", bestaande uit enkele woningen voor kasteelpersoneel en onder meer een smidse met wagenmakerij, een bakkerij, een cichorei-ast en een herberg, gebouwd in opdracht van de kasteelheer met het baksteenoverschot van de nabijgelegen steenbakkerij.

Inplanting. Kasteel, gelegen in straatbocht, middenin een beboomd park, met rechthoekige omwalling zie vooroorlogs tracé; ten oosten, erfoprit met grind, aan straatzijde gemarkeerd door betonnen hekpijlers; ernaast onvoltooide conciërgerie; ten noordwesten, bewaarde ijskelder. Overblijfselen van het vooroorlogse kasteel, onder meer zuilen, beelden en bruggen werden her en der in het park opgericht als monument ter herinnering aan een huwelijk.

Heropgebouwd naar ontwerp van architect-aannemer E. Blerot (Brussel) in 1921, door huwelijk tevens eigenaar van het kasteel. Origineel bouwwerk qua vormgeving en bouwmaterialen sterk verschillend van de traditionele kasteelbouw; heropgebouwd op de vooroorlogse funderingen van Atrechtse zandsteen, op sommige plaatsen opgetrokken. Opgevat als tweegezinswoning bestaande uit twee woonvleugels links en rechts respectievelijk van één en twee bouwlagen onder plat dak (thans geasfalteerd), met centrale hal met aansluitende achtzijdige inkomhal bekroond met een open koepel. Laatstgenoemde, in de volksmond zogenaamd "Pinhelm" onder meer bedoeld voor het aanbrengen van een windgenerator. Dak van lage vleugel linker uitgebouwd als terras met begroende pergola. Opgetrokken uit gewapend steenslagbeton, vervaardigd uit tot baksteen geslagen puin van het voormalige kasteel; dubbele muren, waartussen spouw, afgewerkt met cementbepleistering, zowel aan binnen- als buitenkant; gebruik van moulages voor alle korfbogige muuropeningen.

Eerder gesloten strenge noordgevel. Midden- en deurrisaliet met aansluitende toegangsbrug onder luifel. Kleine muuropeningen. Oostgevel. Erkervormige, vierzijdige huiskapel. Zuid- en westgevel getypeerd door uitspringende, veelzijdige muurpartijen, opengewerkt door talrijke vensters; overluifeld centraal terras. Laag aanbouwsel (tegen de westgevel), gebruikt als garage en nutsgebouw, in aansluitende bouwtrant onder plat dak.

Interieur. Linkervleugel met traditioneel grondplan, centrale gang, met verscheidene kamers aan weerszijden; rechtervleugel getypeerd door in elkaar vloeiende plaatsen, van elkaar gescheiden door deuren en glasvlakken in smalle omlijsting van hout of metaal. Lambrisering en plankenvloer gerecupereerd uit afbraak van vorig kasteel en van stuk geschoten boomstronken.

  • DELEPIERE A.-M., HUYS M., "Elzenwalle": een "selfmade" kasteel van na W.O. I te Voormezele, in M & L, 5/5, 1986, p. 14-22, met bibliografie p. 21.

Bron: DELEPIERE A.-M., HUYS M. & LION M. 1987: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie West-Vlaanderen, Arrondissement Ieper, Kanton Ieper, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 11n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Delepiere, Anne Marie; Lion, Mimi; Huys, Martine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Parkaanleg

De Atlas der Buurtwegen (circa 1840) geeft een eerste summiere blik op de formele parkaanleg van het "Chateau de Gheus". De kern van het domein bestaat uit een groot, rechthoekig terrein omgeven door een walgracht. Het landhuis staat aan de noordwestelijke grachtarm met een centrale toegangsbrug. In het verlengde van deze toegangsbrug is een kanaal aangelegd. De opeenvolgende militair topografische kaarten van 1861 en 1883 geven een gedetailleerder beeld van de 19de-eeuwse aanleg. Het parkgedeelte ten noordwesten van het kasteel heeft een achtvormig padenpatroon rondom het kanaal en een grasveld. De rechte toegangsdreef van aan de Kemmelseweg wordt in de tweede helft van de 19de eeuw met een knik herlegd naar de nieuwe toegangsbrug over de oostelijke grachtarm.

Na W.O.I wordt het landhuis heropgebouwd naar ontwerp van architect-aannemer en eigenaar E. Blerot. Blerot laat in het park verschillende nieuwe boomsoorten in groepen van vijf aanplanten. Een strenge winter en hevige stormen in de periode 1984-1986 zorgen voor een grote uitval in het aanwezige bomenbestand. 

In 2012 tekent Wirtz International Landscape Architects voor de heraanleg van het park. Hierbij werden de bestaande bomengordels, walgracht en restanten van de interbellumaanleg bewaard. In het omgrachte perceel ten zuiden van de woning werden twee geometrische tuinkamers aangelegd.

Tijdens een plaatsbezoek in 2013 werden een gewone beuk (Fagus sylvatica) met stamomtrek van 467 cm en een haagbeuk met stamomtrek van 274 cm genoteerd (stamomtrek standaard gemeten op 150 cm hoogte).

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Topografische kaarten van België, Eerste editie, Krijgsdepot, uitgegeven in 1861, schaal 1:20.000.
  • Topografische kaarten van België, Tweede editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1883, schaal 1:20.000.
  • DELDAELE P. 1987: Elzenwalle...een parel aan de kroon, De Gidsenkring 25.1, 12-13.
  • HEYDE S. 2015: Kasteeldomeinen 1795-2015. Historische tuinen en parken in de zuidelijke Westhoek, Tielt, 216-217.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Domein Elzenwalle [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/30855 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.