Kasteeltje gebouwd in 1899 in opdracht van A. Havenith binnen de walgrachten van een verdwenen versterkt middeleeuws kasteel, het zogenaamde Kasteel van Heusden, ook "Kasteel van Heusdongen" genaamd.

Historiek

Belangrijke historische site: oud verblijf van de heren van Heusden, de kastelein en later de burggraaf van Gent. In oorsprong een burcht met vierkante donjon en ringgracht, van het type castrale motte, die minstens opklom tot begin 11de eeuw en zetel van de heerlijkheid Heusden. Door het huwelijk circa 1200 van Beatrix, dame van Heusden, met Zeger III, kastelein van Gent, nam het kasteel in belang toe en evolueerde tot zetel van het burggraafschap Gent. Zeger III zou aanvankelijk de bestaande burcht van Heusden hebben willen omvormen tot een castrum gelijkend op het in 1180 vergrootte Gentse gravensteen met zijn centrale donjon en cirkelvormige vestingsmuur. Uiteindelijk behield hij het oude herenverblijf en voegde ten noordoosten een tweede cirkelvormig omgrachte vesting toe zodat de walgrachten een 8-vorm verkregen. Het geheel werd nog van een rechthoekige buitenwalgracht voorzien. Het versterkte kasteel van Zeger III vormde een strategisch gelegen, vrijwel oninneembare vesting, onder meer doordat de omgeving in een straal van 2.500 meter overstroomde. In de 14de of de 15de eeuw verlieten de burggraven van Gent het Kasteel van Heusden. De zetel van het feodale hof van het burggraafschap zou toen overgebracht zijn naar het schepenhuis op het dorpsplein van Heusden. Puin van het kasteel bestond nog in 1725 maar alle bovengrondse constructies verdwenen nadien. Bij de herstelling in 1899 van de 8-vormige binnenste walgrachten werden overblijfselen opgegraven die toelieten een situatieschets te maken van het vroegere kasteel. Het zuidwestelijke deel van de omgrachte site met de oudste constructies, namelijk het oorspronkelijke verblijf van de heren van Heusden, was in het vierkant vrijwel volledig bebouwd. De funderingen van de donjon werden teruggevonden en sporen van de ophaalbrug. Het noordoostelijke deel, waarschijnlijk de legerplaats van de soldaten, zou langs de walgracht in cirkelvorm bebouwd geweest zijn met een binnenplein en bezat tevens een monumentale toegangspoort over de walgracht.

In 1911 gerestaureerde ruïnes van het kasteel te vinden aan weerszij van de brug over de zuidwestelijke walgracht. Ingemetste hardstenen herinneringssteen met opschrift: "Ruïnes du Château de Heusden/ restaurées en 1911". Resten van brede bakstenen muren met schaars verwerkte natuursteen voor waterlijst, boog- en hoekstenen. Verschillende bogen en ook boogaanzetten, onder meer over de walgracht. Een afzonderlijke boogvormige doorgang verderop. Mogelijk resten van de volgens A. Havenith blootgelegde onderaardse kerkers.

Beschrijving

Huidig kasteeltje met eclectische inslag gebouwd midden op de noordoostelijke helft van de oude 8-vormige kasteelsite. Sobere bakstenen gevels met getoogde muuropeningen. Rechthoekig hoofdvolume van twee bouwlagen onder schilddak (leien). Voorgevel met uitspringend deurrisaliet eindigend op een getrapt dakvenster met zadeldak. Tegen de linker zijgevel aangebouwde vierkante toren van vier geledingen met aansluitend uitgebouwde vierkante kamer met plat dak (vroeger afgesloten door een balustrade). Voor- en achtergevel gedateerd 1899 in gevelsteentje op het getrapte dakvenster. Topstukken met bekroningen. Oorspronkelijk een hoge ingesnoerde peerspits op de toren, heden een lage eenvoudige leien torenspits. Bij de restauratiewerken eind 1987 werd een lage uitbouw opzij uitgebreid.