erfgoedobject

Pastorie Sint-Martinusparochie

bouwkundig element
ID
40457
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40457

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Pastorie Sint-Martinusparochie
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Dorpskern Overijse
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Dorpskern Overijse
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Pastorie van 1730
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

18de-eeuwse bak- en zandstenen pastorie met bijgebouwen gelegen in een grote ommuurde tuin, ten westen van het dorpscentrum met de kerk. In de jaren 1960 werd de pastorie grondig gerestaureerd waarbij ook het interieur vernieuwd werd.

Historiek

Volgens een chronogram boven de deur "CUrante Van/ hoVen fIt eX/ DeCIMa pasto/ rIs habItatIo" werd de pastorie gebouwd in 1730 in opdracht van pastoor Van Hoven. Uit het onderzoek van Vande Putte blijkt dat de pastoor hiervoor geen volwaardige pastorie had en beroep moest doen op een huurwoning. De kosten voor de bouw van de pastorie werden gedragen door de tienden zoals opgetekend in het chronogram. Deze tienden werden in Overijse opgestreken door de abdij van ’s Hertogendal in Hamme-Mille. Het was ook deze abdij die uiteindelijk de kosten moest dragen voor de bouw van de pastorie op basis van de geheven tienden in Overijse. De grond voor de pastorie werd in 1729 aangekocht. Er bestaan twee ontwerpplannen voor de pastorie, eentje in rococostijl en één in een meer classicerende barok, die in 1729 voorgelegd werden aan de abdis van de abdij. Een meer eenvoudig en kostenbesparend ontwerp werd waarschijnlijk uitgevoerd.

Eind 18de eeuw deed de pastorie onder andere dienst als rijkswachtkazerne, gemeentehuis en schoolgebouw. De sloop van een gebouw ten zuiden van het woonhuis werd in 1864 kadastraal geregistreerd. Begin 20ste eeuw gevolgd door een vergroting met de linkertravee (?) van de woning. In de jaren 1960 werd de pastorie gerestaureerd, hierbij werden onder andere nieuwe kruisvensters aangebracht en werd het interieur grondig vernieuwd.

Beschrijving

Ensemble op een sterk hellend terrein met centraal de pastorie en rechts ten noorden een haaks bijgebouw met wagenhuis. Ten zuiden lager gelegen garages. Het geheel wordt van de straat afgesloten met een lage ommuring.

Centraal dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een schilddak bedekt met leien. Traditionele verankerde bak- en kalkzandstenen woning op een rechthoekig grondplan. Gebruik van kalkzandsteen voor de plint, omlijstingen en kroonlijst. De kruisvensters en een korfboogdeur met bovenlicht dateren uit de jaren 1960. Boven de muuropeningen zijn ontlastingsbogen zichtbaar met op de begane grond hierboven nog eens dubbele ontlastingsbogen, mogelijk verwijzend naar de originele kruiskozijnen (?).  

De rechterzijgevel heeft aangepaste muuropeningen en twee dichtgemetste kloosterkozijnen. Linkerzijgevel eveneens met aangepaste muuropeningen en bouwsporen van dubbele ontlastingsbogen. De achtergevel telt drie bouwlagen en hier zijn ook verschillende bouwsporen zichtbaar, waaronder een grote gedichte rondboogvormige muuropening. Tegen de gevel is er een lage recente aanbouw voor het verhoogde terras.

Het interieur werd bij de restauratie grondig vernieuwd. In de pastorie zijn wel verschillende elementen ingebracht van het kerkinterieur, zoals een communiebank en preekstoel.

Ten noorden haaks bijgebouw met wagenhuis van twee bouwlagen onder schilddak. In de gevel is een cartouche ingemetseld met het jaartal 1692, mogelijk verwijzend naar de heropbouw na de brand van 1692 die het centrum van Overijse vernielde. Deze vleugel heeft rechts twee korfboogvormige inrijpoorten met kalkzandstenen omlijstingen met twee verankerde sluitstenen. Voorts aangepaste rechthoekige muuropeningen. De inventaris uit de jaren 1970 maakt nog vermelding van twee rondboogdeuren met imposten en sluitsteen, vandaag niet meer aanwezig (?). Ten zuiden lager gelegen garages.

In de nieuwe lage omheiningsmuur aan de straat werden bouwelementen van kalkzandsteen ingemetseld (onder meer driepassen), volgens de oude inventaris zijn dit vermoedelijk resterende elementen van de kerk van voor de brand van 1692. In de Gebr. Danhieuxstraat wordt de pastorietuin afgesloten met een hoge bakstenen ommuring met spiegels en een toegangsdeur. In de beboomde tuin staat onder andere een grote rode beuk.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen en bijhorende mutatiestaten Overijse, Afdeling VI (Overijse), 1864/50, 1901/65.
  • DE MAEGD C. & VAN AERDSCHOT S. 1975: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Vlaams-Brabant, Halle-Vilvoorde, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 2N, Gent.
  • VANDE PUTTE G. 1974: Ken je Overijse? Een bloemlezing van merkwaardige feiten en gebeurtenissen uit Overijses verre en minder verre verleden, Heemkundig jaarboek I, Tielt, 53, 65-74.
  • VAN SAN. P. 2007: Het Onderwijs en de Scholen in Overijse in de negentiende eeuw, XXVIIste bijdragen tot de geschiedenis van het land tussen IJse en Lane, Leuven, 36.

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Dorpskern Overijse


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Sint-Martinusparochie [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/40457 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.