erfgoedobject

Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart met kerkhof

bouwkundig element
ID
416
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/416

Juridische gevolgen

Beschrijving

Op een lichte hoogte gelegen in het dorpscentrum en beschaduwd door een linde en taxusboompjes. Omringd door een zandstenen muur, heropgebouwd in 1858 met geblokte neoclassicistische stijlen met siervaas bij de westelijke ingang, waarvan één gedateerd 1775 gewijzigd tot 1875; gelijksoortige hekpijlers ten noordoosten, ANNO 17(55?).

De plattegrond ontplooit een schip en twee zijbeuken van vijf traveeën, een kruisingstoren, twee transeptarmen van één travee met vlakke sluiting, een koor van twee en één blinde travee met vlakke sluiting en een sacristie van één travee tegen elke transeptarm. Gotische kerk met 18de- en 19de-eeuwse aanpassingen; volledig hersteld in 1875 naar ontwerp van architect A. Van Assche. Zandsteenbouw met verscheidene parementen onder leien bedaking. Westgevel: neogotische puntgevel (19de eeuw) met aandak en schouderstukken; hergebruikte gotische deuromlijsting (15de eeuw) en erboven een groot spitsboogvenster, geflankeerd door steunberen en lancetvensters. Zijbeuken onder lessenaarsdaken (voor 1875 met middenbeuk onder één bedaking); vier oostelijke traveeën van 1749, behalve onderste gedeelte noordelijke langsmuur (14de eeuw) en twee westelijke traveeën uit de 15de eeuw; steekboogvensters onder geprofileerde druiplijsten. Sterk uitspringende transeptarmen onder steile zadeldaken met aandaken en schouderstukken. Noordelijke kruisarm uit de 14de eeuw, met dubbele hoeksteunberen (zandsteen) en groot spitsboogvenster. Zuidelijke kruisarm uit de 14de eeuw. Westelijke muur later met baksteen bijgewerkt; gedrukt spitsboogvenster tussen steunberen. Op de zuidoostelijke hoek: traptoren van circa 1890. Later ingebouwde, onafgewerkte achthoekige bakstenen toren op vierkante onderbouw (16de eeuw); spil en houten met leien beklede klokkenkamer (1777); uurwerken bovenaan gedateerd 1770. Koor onder steil zadeldak (14de eeuw). Zijgevels met lancetvensters tussen tweevoudig versneden steunberen. Oostelijke puntgevel met aandak op schouderstukken en groot spitsboogvenster tussen drievoudig versneden steunberen. Zand- en bakstenen noordelijke en zuidelijke sacristieën uit de 18de eeuw. Noordelijke sacristie tegen transeptarm onder aansluitend lessenaarsdak; steekboogvenster met druiplijst en een steekboogvormige deur in een zandstenen omlijsting (bakstenen parement ten oosten). Zuidelijke sacristie met steekboogvenster met druiplijst onder mank dak. Rondbogen op zeilen met achtkantige sokkel en vierkant dekblad. Toren op eenvoudige, later ingebouwde kruisingspijlers (16de eeuw); jaartal 1749 op noordwand van kruising. Overdekking door middel van kruisribgewelf (met stuc) voor midden- en zijbeuken, houten tongewelf (16de eeuw?) met stuc (1749) voor noordelijke kruisarm, kruisgewelf (17de eeuw, met stuc van 1749 en dakgebint uit de 18de eeuw) voor zuidelijke kruisarm; houten tongewelf (19de eeuw) voor koor.

Mobilair

Schilderijen "Maria en Elisabeth" en "Maria Hemelvaart" (Romantiek, 19de eeuw?). Neogotisch hoogaltaar (1899) en barokke zijaltaren (1748); koorbanken van 1899; lambrisering van 1789 en 1933; communiebank van 1899; preekstoel door Jan Frans van Geel (1820); biechtstoelen van 1789 en 1887. Doksaal uit de 18de eeuw.

  • DHANENS E., Aanwijzende fotografische inventaris van het Belgisch patrimonium voor kunst en geschiedenis, Canton Aalst, Archives centrales et laboratoires, Brussel, 1950, p. 11.
  • LEMAIRE R. M., Persoonlijke notities.

Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het kerkhof bij de parochiekerk van Hofstade heeft een cirkelvormige plattegrond die reeds op de laat 18de-eeuwse Ferrariskaart staat afgebeeld. De ommuring is duidelijk zichtbaar.

Vergroend en grotendeels geruimd kerkhof, omringd door een zandstenen muur, heropgebouwd in 1858 met geblokte neoclassicistische pijlers met siervaas bij de westelijke ingang, waarvan één gedateerd 1775; gelijksoortige hekpijlers ten noordoosten, ANNO 17(55?). Tegen de kerk bleven graftekens bewaard die de grafkunst illustreren van de 18de eeuw tot het interbellum.

Het oudste grafteken is het sterk gerestaureerde grafkruis voor Bruylant uit 1746. De driedimensionaal uitgewerkte Christusfiguur is typisch voor gelijkaardige graftekens die in West-Brabant en Henegouwen voorkomen.

Aan de westgevel van de kerk hangen twee hardstenen neogotische epitafen met van spitsboognissen voorziene hoekstijlen uitlopend op pinakels. De epitafen zijn bekroond met een kruis. Spitsboogvormige witmarmeren tekstplaten dragen de namen van de overledenen. Het zuidelijke epitaaf is niet langer leesbaar, het noordelijke werd opgericht voor Felix Matthys (+1837) en Francisca Van Assche (+1834).

Tegen de noordgevel van de kerk bleven verschillende graftekens bewaard. Van west naar oost gaat het om het hardstenen art deco grafteken voor E.H. Michiels (+1931) gevolgd door de ingemetselde hardstenen grafplaat voor Petrus Bruylant (+1765) en Joanna Alyt (+1746). Deze laatste heeft een ingekapte decoratie met bovenaan een door serafijnen geflankeerd kruis en onderaan een doodshoofd met gekruiste beenderen. Vervolgens een neoclassicistische hardstenen grafsteen voor Benedictus Binckhout (?) uit 1833 op een sokkel en afgedekt met een rechte kroonlijst. De tekstplaat is gedecoreerd met een schedel met gekruiste beenderen.

Nog steeds tegen de noordelijke schipgevel, onder een metalen gebogen luifel en een schijnnis, vermoedelijk de locatie voor een calvarie, staat de classicistische hardstenen grafplaat met afgeschuinde hoeken van pastoor Ioannes Van Campenhout (+1787), herkenbaar aan het inlegwerk met witte marmer in de vorm van een kelk en aanbiddende engelen. De afgeschuinde kanten zijn afgewerkt met een cirkelvormig decoratief motief en de tekstplaat heeft onderaan driehoekige gutae. De bekroning ging verloren. Ervoor staat een ongedateerd grafkruis in de vorm van een boomstam.  

Tegen de noordelijke transeptarm werd een kleine kapel met een beeld voor de heilige Cornelius gebouwd. De voet bestaat uit bak- en natuursteen, de wanden uit ruim beglaasde houten vensters en het dak is belegd met leien. Verder drie neoclassicistische hardstenen graftekens. De beide uiterste graftekens voor Judocus Buyze (+1815) en Cornelius Van Cakenberghe (+1780) zijn opgebouwd uit een met een doodshoofd en lijkwaden gedecoreerde tombe waarop de tekstplaat rust, voorzien van doodshoofden,  een witmarmeren sculptuur met omgekeerde toortsen en een gevleugelde zandloper. Het grafteken is bekroond met een obelisk gedecoreerd met een urne met rouwdoek. Tussen beide graftekens in een derde exemplaar, dit maal voor Maria Van Cakenberghe (+1805) bestaande uit een plint, tekstplaat en een van voluten voorzien kopstuk. Tot slot is er het eclectisch grafteken voor Jan Baptist Pannekoek (+1873) bestaande uit een plint waarboven een verjongende tekstplaat met oren en een bekronend kruis.

Tegen de noordelijk koorgevel staat de klassieke hardstenen grafzerk voor Adrianus Petrus Van der Cruyssen (+1837) bestaande uit een plint, tekstplaat met verdiepte graftekst en een gebogen kopstuk met acroteria en een bekronend kruis. In het kopstuk de afbeelding van een gevleugelde zandloper.

De hardstenen grafplaat op bakstenen plint met een tondovormig wapenschild uitgevoerd in witte marmer voor Colette Barbe Caroline Ghistaine is niet gedateerd.

Het laatste grafteken tegen de noordzijde van de kerk is dat voor Eerwaarde Heer Petrus Callebaut. Dit opmerkelijke eclectische grafteken uit blauwe hardsteen heeft een sterk neogotische inslag. Op twee treden ligt de grote, aan de zijkant geprofileerde zerk. Op de zerk een witmarmeren medaillon met de afbeelding van een kruis, kelk en tien geboden. Erachter, in de muur van het koor werd een nis uitgespaard waarin het beeld van een dode Christus is geplaatst. Het geheel is omheind met een recent metalen hek aan neogotische gietijzeren pijlers. De beide hardstenen hoekpijlers zijn uitgewerkt als cippes met een bekronende obelisk. De tekstvlakken zijn van een neogotische lijst met spitsbogen voorzien en de obelisk is afgetopt met een kruisbloem. De acroteria en lauwerkransen in de driehoekige frontons zijn eerder klassiek.  

Tegen de oostzijde van het koor staat een verhoogde zerk waarvan de graftekst niet leesbaar is en een eenvoudig neoclassicistisch grafteken voor Charles Roman-Demettelingen (+1868) met een marmeren tekstplaat, in een met een neogotische, smeedijzeren omheining omheinde graftuin. Het kopstuk ontbreekt. In de graftuin staan twee taxussen.

Aan de zuidzijde van de kerk, tegen het koor staat het hardstenen eclectische grafteken van de familie Hendrickx dat bestaat uit een indrukwekkende zerk met stèle die bijna de volledige ruimte tussen twee steunberen van de kerk beslaat. De verhoogde zerk heeft sterk geprofileerde zijkanten. Bovenop liggen drie marmeren tekstplaten. De stèle is gedecoreerd met omgekeerde toortsen, kruisen en centraal een olielamp en een palmtak. Het geheel is afgetopt met een kruis met marmeren incrustatie. Het marmeren kruis is gedecoreerd met een alfa en omega, papavers en een immortellenkrans, allemaal typische funeraire symbolen.

Het neoclassicistische grafteken voor Emile Van Den Bossche (+1921) bestaat uit een sokkel waarop de tekstplaat rust en het geheel bovenaan afgewerkt met een klassieke fries en een driehoekig fronton met bekronend kruis. In het fronton staat een gevleugelde zandloper.

Ingemetseld in de zuidmuur een hardstenen grafplaat in rococo-omlijsting.

Het terreinonderzoek gebeurde in 2017.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Opgaande linde als vredesboom

  • Is deel van
    Hofstade-Dorp


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/416 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.